نویسنده : برای آنکه بدانید در فیلم فانوس دریایی با چه نوع فیلمی طرفیم متن را با تشریح یکی از بهترین نماهای اثر آغاز میکنیم : نمایی دو نفره از توماس ویک ( دفو) وتوماس هاوارد (رابرت پتینسون) که هردو درحالتی مست و خندان زیر میز پناه گرفته اند و همچنین تبری فرو رفته بر سطح میز را هم در قاب داریم (تبری که حاصل از جدال قبلی آنهاست و گویی بر سر آنها آوار گشته است)
همزمان صدا طوفان و غرش آسمان به گوش میرسد ، مخاطب طبیعتا در چنین میزانسنی انتظار تلاشی از سمت آنها دارد تا وضعیت را تغییر دهند، اما آنها به خنده ادامه داده تا در نهایت نما با برخورد موجی سنگین به اتاق پایان یافته و بدین ترتیب شاکله کلی فانوس دریایی برای مخاطب آشکار میشود : هولناک و جنون آمیز .
نقد فیلم فانوس دریایی
فیلم فانوس دریایی به عنوان دومین ساخته رابرت اگرز فیلمی است که از انواع تکنیک های کارگردانی برای خلق اتمسفری مهیب بهره میبرد، اگرز به کمک اندازه قاب، تغییر زاویه و حرکت دوربین و بازی با نور و سایه، از فانوس دریایی اثری تماشایی میسازد.
اگرز به منظور آشنایی مخاطب با موقعیت مکانی اثر، با نماهایی لانگ (نماهایی از جزیره که تعداد ساختمانها و موقعیت قرار گیری آنها نسبت به یکدیگر در قاب نقش میبندند ، ویا نماهایی از امواج خروشان دریا که خفقان حاکم بر فیلم را القا میکنند) و بعضا اکستریم لانگ(نمایی که جزیره و نور فانوس دریایی در میان وسعت دریا همچون جسمی کوچک و ناچیز به تصویر کشیده میشود) ، کار خود را پیش میبرد و بدین وسیله مکان مورد نظر را مخوف و ناامن تصویرسازی میکند.
ضمنا نگاه کنید به المان تغییر زاویه دوربین که چگونه بنا به شرایط مختلف داستان متفاوت ظاهر میشوند: اگرز در نماهایی که شرایط حاکم بین دو شخصیت اصلی در موضع مساوی و یکسان قرار دارد، به درستی از زاویه آی‌لول بهره میبرد(همچون سکانسهای گپ زدن و غذا خوردن سرمیز) ، اما در طرف مقابل و در صورت نیاز زاویه را تغییر داده تا حس و حال صحنه به درستی منتقل گردد .
همچون هنگامی که (ویک) در موضع قدرت و برتری قرار دارد و دوربین او را درلوانگل شکار میکند(نمایی که دفو با دستان خود طناب متصل به پتینسون را نگه داشته و خود را خدا معرفی میکند) و یا در پرده آخر که به نوعی جای ظالم و مظلوم عوض شده و هاوارد دست بالا را دارد و در پی گرفتن حق خویش است، دوربین با های‌انگل ویک را به تصویر میکشد تا موضع ضعف و شکست او القا گردند.
نقد فیلم فانوس دریایی
و یا به دیگر عنصر دکوپاژ توجه کنید که اگرز چگونه از کات زدن های پیاپی و ناگهانی اجتناب کرده و در عوض با حرکت دوربین بر اهمیت سوژه در قاب تاکید میکند: همچون نمایی که دوربین به منظور القا فاصله میان ویک و هاوارد ، خود را از طبقه همکف فانوس بالا کشیده و به مرور به سمت اتاق فوقانی حرکت میکند، طی این حرکت هم چشم مخاطب با عظمت محیط فانوس آشنا میشود و هم به شکلی عینی متوجه فاصله دو شخصیت و جایگاه آنها میشود .
در فیلم فانوس دریایی شاهد جولان انواع و اقسام مختلف از گناه بشری هستیم: غرور،تنبلی، حسادت، شهوت ،خشم و.. همگی در فانوس دریایی در قالب روح پلید شخصیتها متبلور میشوند، اگرز همچون ساخته قبلی خود(ساحره) انسانهایی را جدا از اجتماع قرار میدهد تا اهریمن بر آنها نفوذ کند، و بازهم وجود حیواناتی شوم و بر هم زننده آرامش ، از مخاطب سلب آسایش میکنند.
فانوس دریایی فیلم شرح موقعیت است، بدان معنی که مسیر فیلمنامه بیشتر از آنکه در طول حرکت کند، در عرض مانور میدهد، به همین دلیل فانوس دریایی بیشتر از آنکه فیلمی باشد با داستانی پر رنگ و قابل تعریف که پیشروی پیرنگ در آن نقش داشته باشد، به چنگ زدن به موقعیتهایی گاها مشابه با یکدیگر متوصل میشود، (هرچند دو نقطه عطف به موقع اثر را از حالتی تکراری خارج میکنند : مورد اول وقوع طوفان و نرسیدن کشتی ، مورد دوم پی بردن هاوارد به جعلی بودن دفتر گزارش کار ) موقعیتهایی که همگی در راستا قوس شخصیتها و وصال به جنون نهایی کارکرد دارند.
پس به همین دلیل در فیلم فانوس دریایی شاهد سکانسهایی هستیم که به یکدیگر نزدیکند : اعمال زور از طرف ویک، کارهای روزانه هاوارد ، مرور خاطرات آنها در دیالوگ و…. فانوس دریایی همچون عمده آثار تولید شده در سیستم هالیوود، خود محوری انسان و قیام علیه قدرت را پیشنهاد میکند، انسان در این اثر میبایست به منظور رهایی و رستگاری بر ضد موضع قدرت شوریده و خود کنترل امور را بر عهده گیرد ، ویک خود را در حکم خدا میپندارد، نیازمند اطاعت زیر دست است و با وعده ارتقا درجه یا به اتمام رسیدن دوره سختی ، زیر دست خود را میفریبد .
در فیلم فانوس دریایی عقده های فروخفته جنسی (مجسمه پری دریایی یا حضور فیزیکی آن در رویا ) خشم ناشی از تحقیر و بی عدالتی ، ترس از تنهایی و احساس عدم امنیت ، عذاب وجدان گذشته و شاید از تمام آنها مهمتر ناامیدی از آینده شخصیتها را به سمت جنونی غیر قابل مهار میکشاند .
رابطه میان ویک و هاوارد در چنین شرایطی با اتکا به احترام و انضباط کاری آغاز میشود، با احساسی صمیمانه و انسانی ادامه پیدا میکند و در نهایت با خشم و خون به پایان میرسد. ویک تاریکی و افسار گسیختگی روح هاوارد را بیدار میکند، گویی او ماموری است نازل شده از دوزخ تا تباهی را برپا کند، جهنمی که در نهایت او رانیز به ورطه تباهی و مرگ کشانده و هاوارد را نیز به اوج قله شرارت سوق میدهد.
نقد فیلم فانوس دریایی
در نهایت اما گویی اگرز تماما شیفته نمایش رابطه پر چالش شخصیتهای خود شده و پایان داستان را آنچنان مهم تلقی نکرده است، پایانی مبهم که مخاطب را دچار یک دوگانگی آزار دهنده میکند: چراغ درخشانی که در طول فیلم موجب تبلور اعمال زشت و غیر انسانی از سمت ویک به هاوارد بود و شعله کینه جویی و خشم را میان این دو برافروخت یک عنصر عینیت یافته و قابل بررسی است یا صرفا ساخته ذهن پریشان و هذیانی شخصیتهای فیلم؟ هرچه باشد تمام فراز و فرودهای داستانی از آن سرچشمه گرفت اما در پایان کار هویتش آشکار نشد !
امتیاز : 8
منبع : نتفلیکس
پایان نقد فیلم فانوس دریایی
بیشتر بخوانید:
فیلم ژنرال | معرفی سبک موسیقی بوسا نووا | نقد فیلم مخمل آبی | معرفی دستگاه‌ها و ردیف های موسیقی ایرانی | آلفرد هیچکاک | نقد فیلم My Neighbor Totoro – فیلم همسایه من توتورو | نقد و بررسی بازی Beat Saber | فیلم دزد دوچرخه | مکتب نئو اکسپرسیونیسم: تاریخ ، ویژگی ها و آثار هنری | فیلم اگه میتونی منو بگیر | نقد انیمیشن The Croods: A New Age | انیمیشن خانواده کرودها : عصر جدید | نقد فیلم قهرمان اصغر فرهادی | سرگیجه ای در جهان مدرن | نقد فیلم پدرخوانده 1 | The Godfather | عزیمتی به عظمت هنر هفتم
