نویسنده : معرفی دستگاه‌ها و ردیف های موسیقی ایرانی : ردیف های موسیقی ایرانی از دو قسمت اصلی و فرعی تشکیل می گردد. بخش اصلی موسیقی شامل 7 تا دستگاه می شود که هر کدام از این دستگاه ها حال و هوا و البته مخاطبین مخصوص خود را دارند.
این 7 دستگاه، موسیقی بیشتر مناطق کشور عزیزمان را دربر می گیرند و بسیاری از ترانه های قدیمی و نوستالژی دوران بچگی و جوانی مان را هم در دل خود جای داده اند.
دستگاه چیست؟
در یک دید میتوان به مجموع اجزا یک واحد مشخص و شناخته شده که هر یک از اعضا آن وظیفه ای با استقلال دارد و علاوه بر آن همه آن ها به هم وابسته اند و با هماهنگی دقیق برای حصول به یک بازخور اساسی کار میکنند در اصطلاح دستگاه گفته می شود ، حال اگر فقط مفهوم و معنی را فقط معنای واژه دستگاه بدانیم ، پس باید در موسیقی نیز این واژه ای را اینگونه تفسیر کنیم : به مجموعه اعضای یک ترانه یا قطعه که در یک گام یا مقام با حفظ فواصل مخصوص آن مورد استفاده قرار گرفته باشد .
البته این موضوع در بخش موسیقی چندان منطقی نیست و غیر قابل قبول است به همین جهت به تحلیل واژه دستگاه می پردازیم :
این واژه از دو بخش «دست» و «گاه» ادغام شده است ، از سمتی واژه دست نه تنها در مواقع بسیاری در موسیقی ایران به کار میرود ، بلکه در موسیقی غربی و علاوه بر آن سایر ملل جهان نیز به شدت رواج دارد.
معرفی دستگاه‌ها و ردیف های موسیقی ایرانی
از این حرف صحبت ها میتوان به این نتیجه رسید که واژه دستگاه توانایی این را دارد که به مفهوم محل و موقع دست روی دسته آلات موسیقی باشد و یا ساده تر آن که دستگاه یعنی طرز و محل قرار گرفتن انگشت های دست نوازنده روی دسته ساز در «گاه» ، زمان یا در نوبت تعیین کننده .
دستگاه های موسیقی سنتی
دستگاه همایون
اکثرا افراد یک وجه اشتراکی دارند. زمانی که غمگین می‌شوند، ترانه غمگین گوش می‌دهند که وضعیتمان به حالمان بخورد. جدا از آن که این واکنش تقریبا یک نوع خود‌آزاری به شمار میرود، ولی ترانه های دستگاه همایون دقیقا برای همین مواقع است. زمانی که حال دلمان خوب نیست ترانه های دستگاه همایون را گوش دهید تا با اشک هایتان سیلی راه بیندازید.
دستگاه شور
ممکن است بخش بسیاری از ترانه های موسیقی ایرانی ماننده تصنیف ها چهارمضراب ها و … طبق عملکرد این دستگاه بوجود آمده باشند ،این دستگاه زیبا را میتوان یکی از اصلی و کلیدی ترین دستگاه‌های موسیقی ایرانی به شمار آورد. خیلی از آهنگ ها و ترانه های موسیقی نواحی کشور عزیزمان در کوک هایی معادل شور اجرا می شوند.
دستگاه سه‌گاه
در واقع این دستگاه را میتوان یکی از قدیمی ترین و با سابقه ترین دستگاه های موسیقی ایرانی نام گذاری کرد و بنظر تبار کهن تری نسب به سایر دستگاه ها دارد.
در راستای شناخت این دستگاه باید توجه داشت که تا پیش از تحول مقام در موسیقی ایرانی دستگاه سه گاه را یک انشعاب یا زیر شعبه می دانستند و نه یک دستگاه با استقلال .
این مطلب ادامه دارد پس با مجله بامدادی ها همراه باشید.
دیدگاه کاربران (2 دیدگاه)