نویسنده : فیلم سالتبرن : فیلم جدید خانم «امرالد فنل» از آن دست آثاری است که تا اثر قبلی کارگردان را مشاهده نکنیم همچون روایت غریب در برابرمان جلوه‌گر می‌شود. خانم فنل در فیلم «زن جوان متعهد» ما را به دنیایی کاملاً فمینیستی و در عین حال اخلاقی می‌برد که از طریق کاراکتر اصلی خود، کساندرا، انتقامی از جنس مواجهه‌ی اخلاقی از آزارگران و کسانی که چشم بر آزارگری جنسی بسته بودند می‌گرفت.
نقد فیلم سالتبرن
خانم فنل در فیلم قبلی خود قرار نبود مخاطب را در معرض روایتی انتقامی قرار دهد که از آن بوی خون به مشام می‌رسید، بلکه کساندرا را همچون قاضی اخلاق مقابل چشم تمام آن گناهکاران قرار می‌داد. حال او به انگلستان برگشته و کاراکتر اصلی خود را پسر جوانی با نام «اولیور» انتخاب کرده است.
بیشتر بخوانید : فیلم جاماندگان the holdovers 2023
روایت با واگویه‌ای از اولیور آغاز می‌شود که در حال صحبت در باب شخصیتی با نام «فلیکس» است. در چند جمله‌ی او و برش‌هایی که گویی از کل فیلم پیش روی چشم ما قرار می‌گیرد، وارد دالانی ذهنی می‌شویم که کارگردان از طریق آن قرار است ما را در برابر عاشقانه‌ای مردانه قرار دهد. خانم فنل نیز سعی ندارد در این برش‌ها ذهن مخاطب را از این برداشت ابتدایی و به‌نوعی پیش‌قضاوت دور کند.
او پس از این واگویه‌ها وارد جریان اصلی روایت می‌شود. اولیور دانشجوی جدید‌الورود دانشگاه آکسفورد است. او با شوق وارد اتاق خود در خوابگاه می‌شود و پس از چند سکانس و مصاحبه‌ی این دانشجو با یکی از مسؤولان دانشگاه با کاراکتری مواجه می‌شویم که کاملاً تک‌بعدی سعی دارد یکی از نفرات برتر این دانشگاه شود. خانم فنل در گذرهای چشمی اولیور دو کاراکتر با نام‌های «فارلی» و «فلیکس» را پررنگ‌تر می‌کند.
فلیکس از آن دست دانشجویان سفارش‌شده‌ای است که با پشتوانه‌ی زندگی اشرافی پدر و مادر وارد دانشگاه آکسفورد شده است. کارگردان لحظه‌به‌لحظه این نگاه‌های زیرچشمی اولیور را به‌سوی فلیکس بیشتر و بیشتر می‌کند. او در نهایت طی یک رخداد تصادفی خود را وارد دایره‌ی دوستان فلیکس می‌کند. اولیور زمانی که نزد فلیکس است اعتراف می‌کند که هیچ خانواده‌ای ندارد و همین تک‌جملات او تبدیل به نوعی خریدن ترحم و توجه از سوی فلیکس می‌شود تا در نهایت به درون عمارت اشرافی خانواده‌ی فلیکس در سالتبرن راه پیدا کند.
خانم فنل در روایت خود جایی بین دنیای لانتیموس در «فیلم کشتن گوزن مقدس» و آقای « بونگ جون-هو» در «انگل» گام برمی‌دارد. لانتیموس در انگل کاراکتری را برای انتقام مرگ پدر به درون خانواده‌ای دچار آداب اجتماعی برد تا نظم موجود را بر هم زند. بونگ جون هو نیز در انگل سعی کرد از طریق تقابل طبقات اجتماعی آشوبی از جنس کمدی سیاه را مقابل چشم مخاطب قرار دهد.
اما خانم فنل از طریق موتیف آینه‌ها و انعکاس تصویری انتزاعی از اولیور در تک‌تک این آینه‌ها ما را درون نگاهی کاملاً شخصیتی و روانکاونه می‌برد. اولیور در سالتبرن نه به دنبال انتقام است و نه جا پیدا کردن درون اشراف‌زادگان. او خود تعریفی کامل از اعتماد‌به‌نفس فردی در طبقه‌ی متوسط است که سعی دارد اشراف‌زادگان را به‌شیوه‌ی خود ببلعد. اولیور در این اثر هم قاتل گوزن مقدس است و هم انگل زندگی اشرافی.
بیشتر بخوانید : نقد فیلم قاتلان ماه گل
خانم فنل در روایت خو دبه‌خوبی توانسته مخاطب را درون این هیاهوی ایجادشده بین دو دنیای مختلف قرار دهد. بازی خوب و تأثیرگذار «بری کیوگن» که تجربه‌ی حضور در اثر لانتیموس را نیز داشته است، باعث قوام بیشتر روایت خانم فنل شده است.
فیلم سالتبرن تصویری از تولد موجودی‌ست که روی ویرانه‌ها کاخ خود را بنا می‌کند؛ بی‌آنکه لحظه‌ای خود را دچار دوراهی‌های اخلاقی کند. او زمانی که بداند آب کف وان حاصل از خودارضایی فرزند یک اشراف‌زده را لیس می‌زند و هم‌زمان خون عادت ماهانه‌ی دختر خانواده را نیز به زبان می‌زند. اولیور در فیلم سالتبرن هم انگل و هم قاتل است، اما در ساختار روایی خانم فنل.
آنکه در آینه می‌بینم کیست؟
نام انگلیسی: Saltburn
نام فارسی: فیلم سالتبرن
محصول: ۲۰۲۳ – بریتانیا، ایالات متحده
ژانر: هیجان‌انگیز، کمدی سیاه
امتیاز: ۳.۵ از ۴ – ◐⬤⬤⬤
مصطفی ملکی
