نویسنده : زمانی که یک فرنچایز سینمایی در هالیوود وارد دور تکرار می‌شود دیگر نمی‌توان کاری برای آن کرد جز باز کردن حفره‌ای میان روایت اصلی. یکی از پر بیننده‌ترین روایت‌های دلهره در سینمای هالیوود بی‌شک سری فیلم‌های «اره» است که مخاطب سینمای سرگرمی را همیشه منتظر خود نگاه داشته است.
نقد فیلم اره 10
مخاطب سینمای دلهره می‌داند که اره در همان فیلم اول کار خود را کرد و پس از آن دیگر هر چه دیدیم جز تکرار نقشه‌های گذشته با کمی داستان فرعی نبود. این وضعیت آن‌قدر بغرنج شده بود که تهیه‌کنندگان این فرنچایز به‌سراغ کریس راک و ساموئل ال.جکسون رفتند تا در سال ۲۰۲۱ فیلم «مارپیچ» را با ضربآهنگی بالاتر از آثار دیگر این سری فیلم‌ها روی پرده ببرند. اما در آن فیلم هم خبری نبود و همه منتظر بودند در نهایت برای مدتی اره نبینند.
بیشتر بخوانید: نقد فیلم اورکا
از همان سال ۲۰۲۱ قرار بر این بود که «کوین گرویترت» که تدوین‌گر شش فیلم از سری اره بود هدایت فیلم جدید را بر عهده بگیرد. البته گرویترت در ارهی ششم هم کارگردانی کرد، اما مطابق انتظار چیزی جز تکرار و کسالت از آن بیرون نمی‌آمد. حال او حفره‌ای را بین روایت اول و دوم اره و نحوه‌ی جان گرفتن «جان کریمر» پیدا کرده است.
در فیلم اره 10 به اتفاقات پس از ارهی اول باز می‌گردیم و دیگر رازآلودگی و چهره‌ی پنهان جیگ‌سا قرار نیست ما را شگفت‌زده کند، چرا که او مردی سالخورده است که به‌علت پیشرفت سرطان مغز به لحظه‌های پایانی زندگی خود نزدیک شده است. آنچه در این اثر و به‌خصوص پرده‌ی اول آن به مخاطب آرامش می‌دهد، انتخاب درست نقطه‌های روایت توسط کارگردان است که باعث می‌شود قصه‌ای سینمایی را شاهد باشیم.
بیشتر بخوانید: نقد فیلم عمارت تسخیر شده
فیلم اره ۱۰ در کمال تعجب و برعکس هشت ارهی قبلی (مارپیچ را در این میان به حساب نیاورید) داستان دارد و این را به‌وضوح می‌توان در ضربآهنگ ملایم پرده‌ی اول مشاهده کرد. گرویترت ضربآهنگ روایت را با گام‌ها و دست‌های لرزان کریمر تنظیم کرده است و همین مسئله باعث می‌شود پرده‌ی اولی کاملاً سینمایی را شاهد باشیم.
نقد فیلم اره 10
آنچه در این اثر باعث حسرت است چیزی جز رخدادهای پرده‌ی سوم نیست. کارگردان در پرده‌ی سوم چند بار پای‌اش می‌لغزد و همین باعث افت هیجان روایت می‌شود. اینکه او قرار است مجازات را تبدیل به یک بازی خونین کند همان امضای اصلی روایت اره است و مخاطب نیز به‌راحتی آن را می‌پذیرد.
اما در میان این بازی انتقام آن چیزی که در بطن شخصیت جیگ‌سا دیده بودیم با رخدادهایی که در پرده‌ی سوم می‌بینیم مطابقت ندارد. گرویترت در پرده‌ی سوم جان فیلم را می‌گیرد. او روحی را که در بطن قصه‌ی اره جریان دارد خنثی می‌کند و نمی‌گذارد این بازی خون به‌دور از مجراهای پرسش اخلاقی زرد و رایج در دنیای سرگرمی هالیوود به پایان برسد.
همان‌طور که در میانه‌ی مرور اشاره شد، کارگردان فرم روایی فیلم اره 10 را در پرده‌ی اول همچون قصه‌ای شنیدنی در برابر مخاطب قرار می‌دهد. اما این فرم در پرده‌ی دوم کم‌کم جان می‌بازد و به‌نوعی تبدیل به قصه‌ای می‌شود که کارگردان دوست داشته آن را کش دهد.
قاب‌هایی که کارگردان روی کاراکتر «آماندا» می‌بندد حاوی نوعی پیام شک و لرزیدن گام‌هاست. اما آقای گرویترت برای این قاب‌های بسته برنامه ندارد و فقط قصد بازی کردن با مخاطب را دارد. حداقل مخاطبی که فرنچایز اره را به‌طور کامل تماشا کرده چندان اسیر این حربه‌ی کارگردان نخواهد شد.
بیشتر بخوانید :نقد و بررسی فیلم جنگوی زنجیرگسسته (Django unchained)
از سویی دیگر اصرار کارگردان برای ارائه‌ی نماهای باز هنگام کشتن کاراکتر «والنتینا»، آن هم هنگامی که مجبور به استفاده از ماکت یک جسد بی‌سر و بی‌پاست کاری عبث به‌نظر می‌رسد و جز ضربه زدن به ساختار تکنیکی اثر کاربردی ندارد. این لغزش‌ها شاید از جذابیت و ساختار درست این روایت که همه‌اش را مدیون پرده‌ی اول خود است کم نکند، اما به‌طور حتم آشکارا فریاد می‌زند که توانایی کارگردان جز این نیست.
نقد فیلم اره 10
در هر حال اگر فیلم اره 10 را اختتامیه‌ای بر فرنچایز اره بدانیم، باید گفت تهیه‌کنندگان این اثر بهترین نقطه را انتخاب کرده‌اند. اما ترس آنجاست که همچنان از عصاره‌ی بی‌جان اره قطره‌ای باقی مانده باشد و سعی کنند از این عصاره هم برای دنباله‌ای دیگر استفاده کنند. گاهی یک پایان خوب یادگار بهتری‌ست و نیازی نیست برای فراموش نشدن، دائم خودت را تکرار کنی.
بگذارید همین فیلم اختتامیه‌ی آبرومندی بر این فرنچایز باشد
▪️نام انگلیسی: Saw X
▪️نام فارسی: فیلم اره 10
▪️محصول: ۲۰۲۳ – ایالات متحده
▪️ژانر: دلهره
▪️امتیاز: ۲ از ۴ – 〇〇⬤⬤
مصطفی ملکی
