نویسنده : 5 فیلم های روشنفکری ایرانی که باید تماشا کنید
در این پست می خواهیم به فیلم های روشنفکری ایرانی ، مهجور و دیده نشده سینمای ایران بپردازیم. در سایه فیلم های تجاری گم شده و شاید تعداد کمی از بینندگان این آثار را دیده باشند. با بامدادی ها از جمله این فیلم ها همراه باشید.
در سال‌های اخیر که سینمای ایران از حد متوسط به کارهای عجیب و غریب و کثیف تبدیل شده و فیلم‌هایی را دیده‌ایم که معروف و کم ارزش هستند، تماشای فیلم‌های خوب ایرانی کمتر و کمتر است. طبیعتاً وقتی فرهنگ با جهانی شدن و عقب ماندگی همراه باشد، منجر به زوال ذائقه توده‌ها شده و در مقایسه با هنر معاصر دنبال و دیده می‌شود.
بینندگان چنین آثاری اغلب مصرف کننده می شوند. در این صورت حتی زیبایی شناسی هم کاری جز پاسداری از هنر پست مردم و رسوایی فرهنگ مردم نمی کند. حالا وضعیت ما بی شباهت به فیلم مغول های کیمیا نیست که در خالی را می کوبند و با شوک و وحشت می پرسند سینما چیست؟ پرسید.
نه تنها هنر، بلکه سایر رشته ها نیز از این حد وسط رنج می بردند. افراد متوسط در هشیاری کاذب گرفتار می شوند و نمی دانند چه می خواهند، چه می بینند و چه چیزی می توانند به دست آورند. با این سخنان سعی کردیم چراغ قوه ای را به قسمت تاریک اقیانوس بیندازیم و توجه را به فیلم هایی جلب کنیم که در این پویایی سینمای ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته اند.
بیشتر بخوانید:
نقد فیلم خارجی حیوانات شبگرد
۱- فیلم پله آخر , از فیلم های روشنفکری ایرانی
کارگردان: علی مصفا
سال ساخت: ۱۳۹۰
بازیگران : لیلا حاتمی، علی مصفا، علیرضا آقاخانی و حامد بهداد
لیلا (لیلا خاتمی) ستاره سینماست و به تازگی همسرش را از دست داده است. او در صحنه فیلمبرداری به یکباره دست از کار کشید و جلوی دوربین لبخند زد. هیچ کس نمی توانست حدس بزند چرا می خندید. این خلاصه داستان البته فقط یک لایه از بسیاری و در لایه ی آخر است. لایه ای که بیننده را به تفکر عمیق در مورد مرگ و زندگی وا می دارد.
گام آخر اقتباسی نسبتاً آزاد از مردگان جیمز جویس و مرگ ایوان ایلیچ اثر لئو تولستوی است، اما با روایتی پرپیچ و خم، همراه با موسیقی ایرانی در دکورهای فیلم، پارک‌های اطراف تهران و خانه‌های نیمه تاریک. داستان
توالی رویدادها و جدول زمانی پیچیده است. با پیشروی فیلم، با زندگی مشترک این بازیگر و همسرش که در سایه است آشنا می شویم. روایتی پست مدرن از زندگی و مرگ، که در آن همه چیز به شیوه ای شیرین و شگفت انگیز به همه چیز مرتبط است. دو دنیای کاملاً موازی، فیلم و واقعیت که همیشه مواضع خود را رد و بدل می کنند، حتی در شکل، رنگ و کلمات.
فاز آخر این فیلم کاملاً گرم است و حتی وقتی از تراژدی مرگ به عنوان ابزار روایت استفاده می شود، باز هم از گرما نمی کاهد. در مرحله پایانی، نگرش عمیقی نسبت به مقوله مرگ ارائه می شود و در طول نمایش، همانطور که رابطه مرگ و زندگی و کیفیت مطلوب را می سنجیم، ناگهان با پایانی واقعا تکان دهنده، متوجه می شویم که خسرو (علی مصفا) ) درد دلتنگی دارد که تسکین آن نیازمند قدردانی متفاوت از خود است و این تجربه تنها با یافتن عشق و هویت شما محقق می شود.
بیشتر بخوانید:
نقد انیمیشن Minions | مینیون ها
۲- فیلم طبیعت بی جان , یکی از فیلم های روشنفکری ایرانی
کارگردان: سهراب شهید ثالث
سال ساخت: 1354
بازیگران: زادور بنیادی و زهرا یزدانی
پس از موفقیت «یک اتفاق ساده» طبیعت بی جان جلوی دوربین رفت. داستان فیلم درباره یک زوج پیر است که در منطقه ای دورافتاده زندگی می کنند. پیرمردی که راننده قطار است استعفا نامه ای دریافت می کند و باید جای خود را به مرد جوانی بدهد.
فیلم با آرامش و خونسردی عجیبی روایت می شود و سرعت کند کار شهید طحال کاملاً با حال و هوای کار این کارگردان همخوانی دارد. هدف نهایی شهید طلعت از طبیعت بی جان نشان دادن ظرافت زندگی است. یک لحظه مهم در فیلم زمانی است که داماد پیر بازنشستگی خود را اعلام می کند و جایگزین مرد جوان می شود. همچنین شایان ذکر است فصل به یاد ماندنی پیرزنی که سوزن زده است که به نظر می رسد ستون فقرات کل فیلم باشد. پیرزن چندین بار سعی کرد سوزن را نخ کند اما موفق نشد.
در اینجا شهید ثلاث زمان سینما را با زمان واقعی ترکیب می کند. در زندگی بی جان، همه چیز بی روح و آرام است. با این حال شهید ثلاث چندین پلان را از زوایای مختلف انتخاب می کند که تنوع بصری عجیبی ایجاد می کند، بازی بسیار خوب و رنگ غالب صحنه ها و پوشش بازیگران فیلم ذهن بیننده را مجذوب خود می کند.
در این میان سکوت اسرارآمیز به کار رفته در فیلم بیش از هر آهنگ یا صدای دیگری با ساختار قطعه تناسب دارد. کارگردانی شهید الله در این فیلم به قدری استادانه بود که حتی برنده جایزه خرس طلایی برلین شد. اما زندگی واقعاً مرده است. آرام و سرد، اما شاعرانه و زیبا.
۳- فیلم تنها دوبار زندگی می‌کنیم , از فیلم های روشنفکری ایرانی
کارگردان: بهنام بهزادی
سال ساخت: ۱۳۸۶
بازیگران: علیرضا آقاخانی نگار جواهریان عباداله کریمی‌رامین راستاد
فیلم تنها دو بار زندگی می کنیم. تضاد تاریکی و نور خورشید را در زیر ابرها می پوشاند. درباره افرادی که نمایندگان سایه های روشن زندگی روزمره هستند. افراد برای سازگاری با زندگی به یکدیگر نیاز دارند.
این فیلم بیانی هنرمندانه درباره بخشش، بخشش و بخشیده شدن است و اثری برای ادای احترام و جشن عشق است. سیامک انتصاری پور (علیرضا آقاهانی) دانشجوی اخراجی پزشکی بود و اکنون به عنوان راننده وانت مشغول به کار است. سیامک از کمردرد شدید و فلج کننده رنج می برد و علیرغم توصیه پزشک برای تغییر شغل همچنان به رانندگی ادامه می دهد.
فیلم دارای جلوه های بصری زیبا و جذابی است و فیلمبردار با کمک تدوین توانسته روایت بصری خاصی را خلق کند. استفاده از تکنیک هایی مانند دوربین های دستی و پرش های مناسب و ظریف توانسته لحن بصری مناسبی برای انتقال داستان درون نگر و سرد این فیلم ایجاد کند.
کار بزرگ بهزادی این است که بسیاری از شگردهای اجتماعی و سخنان و احادیث ناممکن را نقل کرده که در دهان احمقی بیان کرده و زیر سردخانه سیامک پنهان شده است. سیامک در حال مرگ است. این را از زبان دکتری می شنویم که زمانی دانشجوی سیامک بوده است. بنابراین، کل فیلم می تواند حائل بین زندگی و مرگ را نشان دهد.
بیشتر بخوانید:
نقد فیلم روزی روزگاری در هالیوود
۴- فیلم شطرنج باد , از لیست فیلم های روشنفکری ایرانی
کارگردان: محمدرضا اصلانی
سال ساخت: ۱۳۵۷
بازیگران: فخری خوروش، محمد علی کشاورز و اکبر زنجانپور
اکشن فیلم «شطرنج بد» در خانه ای اشرافی در تهران در آغاز قرن بیستم می گذرد. این فیلم یکی از پرجزئیات ترین و خلاقانه ترین آثار سینمای ایران است. این فیلم ارباب خان (فخری خروش) و خانواده ای نوکر و تروریست (اکبر زنجانپور) را در مقابل هم قرار می دهد و نقش اول خدمتکار شهره آغداشلو نیز در سینمای ایران است.
شطرنج بد را می توان یکی از قله های توان هنری سینمای ایران در آن دوره تاریخی دانست. شطرنج بد به همان اندازه که به فساد گسترده دوره قاجار می پردازد، به شکاف اجتماعی و ظهور طبقه متوسط در دوره پهلوی می پردازد و در زمان این روایت تا حدودی پیش بینی آینده ایران است. می توان گفت شطرنج بد شیک ترین فیلم تاریخ سینمای ایران است.
اصلانی با طراحی قتل‌ها در صحنه‌ها و صحنه‌پردازی‌های پیچیده افقی و عمودی در معماری ایرانی، با در، راهرو و پله با موسیقی تعزیه، فیلمی خیره‌کننده خلق کرد. به خصوص با فیلمبرداری فوق العاده هوشنگ بهارلو که از نقاشی های دوره قاجار در مکان های بسته الهام گرفته شده و صحنه ای خیره کننده و پر از تضاد و تحریک کننده خلق کرده است.
علاوه بر این، موسیقی معاصر این فیلم اثر شیدا گرچداگی است که پیش از این موسیقی متن فیلم‌های کارگا و رگبار بیضایی را اجرا کرده است. شطرنج بد داستان یک روحیه انقلابی در بازی شطرنج و داستان غم انگیز مردمی است که با سرنوشت، مرگ و نیستی می جنگند. بازی با دست سرنوشت این ملت را برده است و ملت سرنوشت را شکست داده است. فلش فورواردها در این فیلم بسیار مهم هستند زیرا واقعا داستان فیلم را روایت می کنند. این فورواردها آینده کلاس را مشخص می کنند. آینده درگیری. درگیری که منجر به خشونت و نابودی همه چیز می شود.
5- فیلم چند کیلو خرما برای مراسم تدفین
کارگردان: سامان سالور
سال ساخت: ۱۳۸۴
بازیگران: محسن تنابنده، محسن نامجو و نادر فلاح
صدی و یدی در یک پمپ بنزین قدیمی کار می کنند که به دلیل یک شیفت بزرگ جاده رها شده است. یدی که دلش به دختری از یک شهر نزدیک می‌سوزد، در ازای دریافت مبلغی، نامه‌های عاشقانه‌اش را به عباس اسماعیلی (محسن نامجو)، پستچی ساده‌دل منطقه می‌رساند. نامه های عاشقانه. صاحبان می آیند و درخواست های شغلی معلق او را دریافت می کنند تا او بتواند زندگی مشترک خود را شروع کند. بی خبر از اینکه پستچی عاشق دختره.
این خلاصه‌ای از داستان فیلم است و اینکه چگونه می‌دانیم درباره افراد تنها و دوردست در سرزمینی خالی از سکنه است که به زندگی به گونه‌ای دیگر نگاه می‌کنند. افرادی که رویاهای پوچ دارند، در توهمات و خیالات منحصر به فرد و منحصر به فرد زندگی می کنند.
دو کارگر پمپ بنزین، یک تحویل‌دهنده و یک صندوقدار، در خود فرو رفته، خسته‌اند و علاقه‌ای به اتفاقات غیرمنتظره ندارند. چند روز سوگواری مورد توجه منتقدان و ناشران قرار گرفت و راتن تومیتوز به این فیلم امتیاز 85 از 100 داد. این فیلم یکی از غیرعادی ترین و گران ترین قیمت های سینمای ایران در دهه های اخیر به حساب می آمد. برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره فیلم لوکارنو و توپ طلای جشنواره سه کشور شد.
