نویسنده : معرفی دستگاه شور در موسیقی ایرانی :اکثر ترانه و آهنگ هایی که خواننده آموزش ندیده ایرانی می‌خواند و بیشتر آواز های سنتی و محلی از در جایجای گوناگون کشور عزیزمان در یکی از مایه های این دستگاه و یا گوشه‌ها و دستگاه‌های مشتق شده از آن می‌گنجد، از این رو این دستگاه را منبع موسیقی ایرانی هم خوانده‌اند.
پیشینه دستگاه شور
در مناطق گوناگون کشورمان ایران ، فاصله های شور قابل مشاهده بوده و از رواج و اهمیت فراوانی برخوردار است.
شور به از بعد فاصله ها ، شباهت زیادی با مقام حسینی داردو در محور فرعی دانگ دوم با مقام جان فزا شباهت دارد. به عقیده‌ی یکی از بزرگان موسیقی و صاحب نظر ها فرهاد فخرالدینی، شور پیشینه ای عبری داشته و به معنی سرود و آواز است و به نقل و قول از یکی دیگر از صاحب نظران موسیقی یعنی عباس اقبال آشتیانی، معرب عبارت “شیر” است.
در قیاسی ظاهری ، این دستگاه با گام مینور غربی تقریبا قابل قیاس است که باید توجه داشت برعکس وجود فاصله های سی‌بمل و می‌بمل و نت فا در قیاس با نت سل، موسیقی ایرانی شامل تغییرات مدال بوده و اکیدا از تنالیته‌ی واحد گام غربی پیروی نمی‌کند.
این دستگاه را ممکن است بتوان با دوگاه(دوکاه) عرب تطبیق داد. در اصل می توان گفت دوگاه که همان جایگاه دوم انگشت گذاری بر روی وتر یا سیم است، طبق تشکیل گام دستگاه شور میباشد. گوشه‌ی دوگاه در آواز بیات ترک ممکن است مثالی درستی برای این نظر باشد.
در بین دستگاه های ایرانی شور از همه گسترده تر است. دلیل آن این است هر یک از دستگاه ها دارای یک عده آوازها و الحان غیر اصلی اما این دستگاه غیر از آوازهای فرعی شامل ملحقاتیست که هر یک به تنهایی دارای استقلال و مجزا هستند.
آوازهای مستقلی که جزو این دستگاه حساب می‌شود و هر یک آزادی عمل خاصی دارد از این قرار است: افشاری ،ابوعطا، بیات ترک و دشتی.
معرفی دستگاه شور در موسیقی ایرانی
آواز بیات ترک در پرده‌های این دستگاه نواخته می گردد و در دسته بندی ملحقات آن لحاظ می‌شود، اما چون از دیدگاه و بعد شنوایی حسی مشابه دستگاه ماهور بوجود می آورد ، بعضی قایل به طبقه بندی آن تحت دستگاه ماهور هستند.
در تمامی گام های شور آخرین علامت، کرن یا سری است در نتیجه می توان گفت علامت ها قبل از کرن در ردیف بمل ها و علائم و نماد های قبل از سری در ردیف دیز ها است .
باید دقت داسته باشید این نکته علامت ربع پرده ای، درجه دوم گام در دستگاه شور است، اگر یک فاصله دوم نیم بزرگ از آخرین علامت ادغام شده پایین برویم، به تنیک گام شور می رسیم و بر عکس آن نیز صدق می کند ،اگر از تنیک یک فاصله دوم نیم بزرگ بالا برویم در نهایت علامت ترکیبی پیدا می گردد .
اگر کرن بود توالی بمل ها و اگر سری بود توالی دیزها را می نویسیم و بدین راه سلاح کلید مشخص می شود.
در واقع ما گام شور را پایین رونده می توانیم نامگذاری کنیم و دلیل آن این است فاصله درجه هفتم و هشتم گام شور یک پرده ایست(دوم بزرگ)،در نتیجه فاقد محسوس است.
این مطلب ادامه دارد پس با مجله بامدادی ها همراه باشید.
