نویسنده : لیلا حاتمی: از کودکی در سایه سینما تا درخشش در جهان
وقتی اسم لیلا حاتمی رو می‌شنوی، یه تصویر آشنا تو ذهنت شکل می‌گیره: یه بازیگر باوقار، با چشمای نافذ و یه حس عمیق که انگار از دل هر نقش بیرون میاد. لیلا حاتمی نه فقط یه ستاره تو سینمای ایرانه، بلکه نامی‌ست که تو جشنواره‌های بین‌المللی هم بارها درخشیده. از کودکی که تو دنیای فیلم‌های پدرش قدم گذاشت تا امروز که به‌عنوان یکی از موفق‌ترین بازیگرای زن ایرانی شناخته می‌شه، مسیر زندگی‌ش پر از لحظه‌های خاص و دستاوردهاست. تو این مقاله قراره با زندگی و کارنامه لیلا حاتمی آشنا بشیم؛ از ریشه‌هاش تو خانواده هنری تا قله‌های شهرت، از شغل پدر و همسرش تا جوایزی که از سراسر دنیا گرفته و چند تا از فیلم‌هاش که نمی‌شه فراموششون کرد.
کودکی لیلا حاتمی: بزرگ شدن تو دنیای هنر
لیلا حاتمی تو ۹ مهر ۱۳۵۱ تو تهران به دنیا اومد. اگه بخوام ساده بگم، اون از همون اول تو یه خانواده غرق شده تو هنر بزرگ شد. پدرش، علی حاتمی، یکی از بزرگ‌ترین کارگردانای سینمای ایران بود که با فیلم‌هایی مثل حسن کچل و سوته‌دلان اسم خودش رو جاودانه کرد. مادرش، زری خوشکام (که گاهی با اسم زهرا حاتمی هم شناخته می‌شه)، بازیگر معروف دهه ۵۰ بود که تو فیلم‌های قبل از انقلاب درخشیده بود. این محیط هنری، انگار از همون اول مسیر زندگی لیلا رو مشخص کرد.
آیا به فیلم های روشنفکری ایرانی علاقه دارید؟
لیلا تک‌فرزند بود و تو خونه‌ای بزرگ شد که پر از بحث درباره فیلم، فیلمنامه و تئاتر بود. خودش یه بار گفته بود که از بچگی صدای قلم پدرش رو که رو کاغذ می‌کشید، یادشه. اولین تجربه بازیگری‌ش هم خیلی اتفاقی نبود؛ وقتی ۱۲ سالش بود، تو فیلم کمال‌الملک که پدرش کارگردانش بود، نقش کودکی کمال‌الملک رو بازی کرد. این فیلم سال ۱۳۶۲ اکران شد و لیلا، با اون سن کم، جلوی دوربین پدرش یه حس طبیعی و ساده به نقشش داد. این شروع، شاید اون موقع خیلی جدی به نظر نمی‌اومد، ولی دروازه ورودش به سینما رو باز کرد.
تحصیلات و دوراهی بین علم و هنر
لیلا حاتمی تو دوران مدرسه، برخلاف چیزی که شاید از یه بچه هنری انتظار داشته باشی، به درس و علم هم علاقه داشت. دیپلمش رو تو رشته ریاضی‌فیزیک گرفت و بعد وارد دانشگاه پلی‌تکنیک تهران (امیرکبیر) شد تا مهندسی برق بخونه. دو سال اونجا درس خوند، ولی انگار دلش جای دیگه بود. تحصیلاتش رو نیمه‌کاره ول کرد و راهی سوئیس شد تا تو دانشگاه لوزان ادبیات فرانسه بخونه. این انتخاب شاید نشون‌دهنده یه روحیه چندوجهی تو وجودش باشه؛ هم عاشق علم بود، هم هنر و ادبیات.
ولی سال ۱۳۷۵ یه نقطه عطف تو زندگی‌ش شد. پدرش، علی حاتمی، به بیماری سرطان مبتلا شده بود و حالش روزبه‌روز بدتر می‌شد. لیلا تصمیم گرفت تحصیل رو رها کنه و برگرده ایران تا کنار پدر و مادرش باشه. چند هفته بعد از برگشتنش، علی حاتمی فوت کرد و این اتفاق، لیلا رو برای همیشه تو ایران نگه داشت. تنهایی مادرش و حس مسئولیت، اون رو از سوئیس و دنیای ادبیات دور کرد و به سینما نزدیک‌تر.
ورود جدی به سینما و قله‌های معروفیت
بعد از کمال‌الملک، لیلا حاتمی تو سال ۱۳۷۰ دوباره تو فیلم پدرش، فیلم دلشدگان، بازی کرد. این بار نقش یه شاهزاده ترک نابینا رو داشت که با ظرافت خاصی اجرا کرد. اما نقطه اوج شهرتش، سال ۱۳۷۵ بود که تو فیلم لیلا به کارگردانی داریوش مهرجویی بازی کرد. این اولین باری بود که تو یه فیلم غیر از آثار پدرش نقش اصلی رو گرفت و چه انتخاب درخشانی! تو این فیلم، لیلا نقش یه زن نازا رو بازی کرد که با احساسات عمیق و شکننده‌ش، دل تماشاگرا رو لرزوند. این نقش دیپلم افتخار بهترین بازیگر زن رو از جشنواره فجر براش آورد و اسمش رو سر زبونا انداخت.
از اونجا به بعد، لیلا حاتمی دیگه فقط دختر علی حاتمی نبود؛ یه بازیگر مستقل و توانا شده بود که راه خودش رو تو سینما پیدا کرده بود. دهه ۸۰ و ۹۰، سال‌های پرکاری براش بودن. تو فیلم آب و آتش (۱۳۸۰) نقش یه زن روسپی به اسم مریم رو بازی کرد که با بازی قوی آتیلا پسیانی همراه شد و جایزه بهترین بازیگر زن جشن خانه سینما رو براش به ارمغان آورد. این نقش نشون داد که لیلا می‌تونه از قالب‌های ساده و متعارف خارج بشه و نقش‌های پیچیده رو هم به خوبی دربیاره.
شغل پدر و همسر: دو ستون زندگی هنری لیلا
پدر لیلا، علی حاتمی، کارگردان، فیلمنامه‌نویس و تهیه‌کننده بود که به خاطر سبک خاصش تو روایت داستان‌های ایرانی و استفاده از دیالوگ‌های شاعرانه معروف شده. فیلم‌هاش مثل مادر و هزاردستان هنوزم جزو شاهکارهای سینمای ایرانن. این میراث، هم یه افتخار بود برای لیلا و هم یه فشار بزرگ؛ خیلی‌ها تو اوایل کارش فکر می‌کردن موفقیتش فقط به خاطر اسم پدرشه. ولی لیلا با تلاش و استعداد خودش، این حرفا رو بی‌اثر کرد.
همسرش، علی مصفا، هم یه ستون دیگه تو زندگی هنری و شخصیش بود. علی مصفا، بازیگر، کارگردان و فیلمنامه‌نویسه که تو سینما با نقش‌های عمیق و فکرشده شناخته می‌شه. لیلا و علی سال ۱۳۷۵ سر فیلم لیلا با هم آشنا شدن و سال ۱۳۷۷ ازدواج کردن. این زوج دو تا بچه دارن؛ یه پسر به اسم مانی و یه دختر به اسم عسل. علی مصفا هم مثل لیلا از خانواده‌ای هنریه (پدرش، احمد مصفا، شاعر و استاد دانشگاه بود) و همین اشتراکات، رابطه‌شون رو قوی‌تر کرده. لیلا حاتمی تو مصاحبه‌هاش گفته که همکاری با علی، چه تو زندگی و چه تو فیلم‌ها، همیشه براش یه تجربه خاص بوده.
جوایز جهانی: افتخار ایران تو دنیا
لیلا حاتمی فقط تو ایران ستاره نیست؛ اسم و بازیش تو دنیا هم پیچیده. یکی از بزرگ‌ترین افتخاراتش، جایزه خرس نقره‌ای بهترین بازیگر زن از جشنواره برلین تو سال ۲۰۱۱ بود که برای فیلم جدایی نادر از سیمین به کارگردانی اصغر فرهادی گرفت. تو این فیلم، لیلا نقش سیمین رو بازی کرد؛ یه زن امروزی که تو کشمکش زندگی خانوادگی و مهاجرت گیر افتاده. بازیش کنار پیمان معادی و ساره بیات، این فیلم رو به اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان رسوند و خودش هم به‌عنوان یه بازیگر جهانی مطرح شد.
سال ۲۰۱۲، جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره کارلووی واری رو برای فیلم پله آخر (به کارگردانی علی مصفا) گرفت. این فیلم که یه درام روان‌شناختی بود، نشون داد که لیلا حاتمی می‌تونه تو نقش‌های چندلایه و پیچیده بدرخشه. یه افتخار دیگه‌ش، دریافت نشان شوالیه (ادب و هنر) از دولت فرانسه تو سال ۱۳۹۱ بود که به‌خاطر تأثیرش تو فرهنگ و سینما بهش دادن. این جوایز نشون می‌دن که لیلا فقط یه بازیگر محلی نیست؛ یه هنرمند جهانیه.
چند فیلم برجسته لیلا حاتمی
حالا بیایم چند تا از فیلم‌های معروف لیلا حاتمی رو با هم مرور کنیم که هم تو ایران و هم تو دنیا سر و صدا کردن:
۱.فیلم لیلا (۱۳۷۵):این فیلم، همون‌طور که گفتم، سکوی پرتاب لیلا بود. داریوش مهرجویی با این درام عاشقانه، یه داستان ساده ولی پر از احساس رو روایت کرد که لیلا توش نقش یه زن نازا رو با یه حس شکننده و واقعی بازی کرد. این فیلم دیپلم افتخار فجر رو براش آورد و هنوزم یکی از بهترین کارهاش حساب می‌شه.
۲.جدایی نادر از سیمین (۱۳۸۹):این شاهکار اصغر فرهادی، لیلا حاتمی رو به دنیا معرفی کرد. نقش سیمین، یه مادر و همسر تو موقعیت بحرانی، اون‌قدر طبیعی بود که منتقدای خارجی مثل ایندی‌وایر گفتن شایسته اسکار بوده. این فیلم جایزه‌های زیادی برد و لیلا هم خرس نقره‌ای برلین رو گرفت.
۳.بی‌پولی (۱۳۸۷):تو این فیلم به کارگردانی حمید نعمت‌الله، لیلا نقش یه زن از طبقه متوسط رو بازی کرد که زندگی‌ش با مشکلات مالی به هم می‌ریزه. بازیش کنار بهرام رادان، یه شیمی خاص داشت و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر زن فجر رو براش آورد.
۴.رگ خواب (۱۳۹۵):یه درام عاشقانه دیگه از حمید نعمت‌الله که لیلا حاتمی توش نقش مینا رو بازی کرد؛ یه زن تنها که تو دام عشق و خیانت می‌افته. این نقش، یه بار دیگه عمق احساساتش رو نشون داد و سیمرغ بهترین بازیگر زن رو از فجر گرفت.
این فیلم‌ها فقط گوشه‌ای از کارنامه پربار لیلا حاتمی‌ان که نشون می‌دن چطور از یه بازیگر جوون به یه ستاره بین‌المللی تبدیل شد.
زندگی شخصی و چندزبانگی
لیلا حاتمی به پنج زبان زنده دنیا (فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ایتالیایی) حرف می‌زنه و این یه نکته جالب تو بیوگرافی‌شه. این توانایی، هم تو تحصیلاتش تو سوئیس ریشه داره و هم تو علاقه‌ش به فرهنگ‌های مختلف. تو زندگی شخصیش، لیلا آدم کم‌حاشیه‌ایه و بیشتر تمرکزش رو کارش و خانوادشه. با علی مصفا و دو تا بچه‌شون، یه زندگی آروم تو تهران دارن که گاهی با سفرهای کاری به خارج همراه می‌شه.
سوالات متداول درباره لیلا حاتمی
۱.لیلا حاتمی کی به دنیا اومد؟
لیلا حاتمی تو ۹ مهر ۱۳۵۱ تو تهران متولد شد و تو یه خانواده هنری بزرگ شد.
۲.پدر لیلا حاتمی کی بود و چه کاره بود؟
پدرش علی حاتمی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس معروف سینمای ایران بود که فیلم‌هایی مثل مادر رو ساخت.
۳.همسر لیلا حاتمی کیه؟
همسرش علی مصفاست؛ بازیگر و کارگردانی که سال ۱۳۷۷ با لیلا ازدواج کرد و دو تا بچه دارن.
۴.اولین فیلم لیلا حاتمی چی بود؟
اولین فیلمش کمال‌الملک (۱۳۶۲) بود که تو ۱۲ سالگی نقش کودکی کمال‌الملک رو بازی کرد.
۵.لیلا حاتمی چه جوایز جهانی‌ای برده؟
خرس نقره‌ای جشنواره برلین برای جدایی نادر از سیمین و جایزه بهترین بازیگر زن از کارلووی واری برای پله آخر از مهم‌ترین جوایزشه.
۶.چرا لیلا حاتمی تحصیلاتش رو نیمه‌کاره گذاشت؟
به‌خاطر بیماری پدرش تو سال ۱۳۷۵ از دانشگاه لوزان سوئیس برگشت و دیگه ادامه نداد.
۷.لیلا حاتمی به چه زبون‌هایی حرف می‌زنه؟
به پنج زبان فارسی، انگلیسی، فرانسه، آلمانی و ایتالیایی مسلطه.
۸.فیلم جدایی نادر از سیمین چه افتخاری برای لیلا حاتمی داشت؟
این فیلم اسکار برد و لیلا برای نقش سیمین، خرس نقره‌ای بهترین بازیگر زن از برلین گرفت.
۹.لیلا حاتمی چند تا بچه داره؟
دو تا بچه؛ یه پسر به اسم مانی و یه دختر به اسم عسل.
۱۰.لیلا حاتمی چه نقشی تو رگ خواب داشت؟
تو این فیلم نقش مینا، یه زن تنها و عاشق‌پیشه رو بازی کرد که براش سیمرغ بهترین بازیگر زن فجر رو برد.
