نویسنده : وقتی اولین بار اسم فیلم جوکر 1 رو شنیدم، فکر کردم قراره با یه اثر ابرقهرمانی دیگه از دنیای دی‌سی روبه‌رو بشم؛ یه چیزی پر از جلوه‌های ویژه و بزن‌وبکوب. ولی وقتی سال ۲۰۱۹ پای این فیلم نشستم، انگار یه سیلی محکم به صورتم خورد.
فیلم جوکر 1، ساخته تاد فیلیپس و با بازی درخشان خواکین فینیکس(لیست بهترین فیلم های خواکین فینیکس)، نه فقط یه فیلم درباره یه شخصیت کمیک‌بوکیه، بلکه یه سفر عمیق به ذهن یه آدم شکسته‌ست که تو دنیای بی‌رحم اطرافش گم شده. این فیلم با همه جنجال‌ها و حرف‌وحدیث‌هاش، یه تجربه سینمایی متفاوت بود که هنوزم بعد از چند سال، فکرم رو مشغول خودش نگه داشته.
تو این پست بلاگ، قراره با هم این شاهکار رو زیر ذره‌بین بذاریم. از داستان و شخصیت‌پردازی گرفته تا کارگردانی و پیام‌هایی که پشتش پنهان شده، همه رو موشکافی می‌کنم. می‌خوام بگم چرا فیلم جوکر 1 این‌قدر تو دل مخاطبا و منتقدا جا باز کرد و چرا هنوزم بحث درباره‌ش داغه. اگه از اونایی هستی که عاشق فیلمایی با لایه‌های عمیق و بازیگری خیره‌کننده‌ای، تا آخر این مقاله با من بیا. قول می‌دم یه نگاه تازه به این فیلم پیدا کنی!
معرفی فیلم جوکر 1: یه داستان متفاوت از دل گاتهام
فیلم جوکر 1، که تو اکتبر ۲۰۱۹ اکران شد، یه اثر روان‌شناختی و جناییه که تاد فیلیپس کارگردانی‌ش کرده و با همکاری اسکات سیلور فیلمنامه‌ش رو نوشته. این فیلم، برخلاف بقیه آثار دنیای دی‌سی، یه داستان مستقل (standalone) رو روایت می‌کنه که به جوکر، دشمن افسانه‌ای بتمن، یه پیش‌زمینه تاریک و انسانی می‌ده.
خواکین فینیکس تو نقش آرتور فلک، یه دلقک خیابونی شکست‌خورده و بیمار روانی، این‌قدر درخشیده که انگار این شخصیت فقط برای اون خلق شده. کنارش، رابرت دنیرو، زازی بیتز و فرانسیس کانروی هم تو نقش‌های مکمل حسابی به فیلم وزن دادن.
داستان تو گاتهام دهه ۱۹۸۰ می‌گذره؛ شهری که با فقر، فساد و بی‌عدالتی غرق شده. آرتور، که رویاهاش برای کمدین شدن با واقعیت تلخ زندگیش له شده، کم‌کم از یه آدم ساده به یه نماد هرج‌ومرج تبدیل می‌شه. فیلم جوکر 1 با بودجه‌ای حدود ۵۵ تا ۷۰ میلیون دلار ساخته شد—که برای یه فیلم کمیک‌بوکی خیلی کمه—ولی تو گیشه بالای ۱ میلیارد دلار فروخت و رکورد بزرگ‌ترین افتتاحیه اکتبر رو زد. این موفقیت، نشون‌دهنده استقبال عجیب مردم و منتقدایی بود که هم عاشقش شدن، هم ازش انتقاد کردن.
بدنه: چهار نگاه به فیلم جوکر 1
حالا که یه معرفی کلی از فیلم جوکر 1 داشتیم، بیایم عمیق‌تر بشیم و از چهار زاویه بهش نگاه کنیم: داستان و روایت، بازیگری و شخصیت‌پردازی، کارگردانی و زیبایی‌شناسی، و پیام‌ها و تأثیرات اجتماعی. هر بخش، یه تکه از این پازل پیچیده رو باز می‌کنه.
۱. داستان و روایت: از فروپاشی تا تولد یه نماد
داستان فیلم جوکر 1 از یه جای ساده شروع می‌شه: آرتور فلک، یه دلقک خیابونی که با مادر بیمارش زندگی می‌کنه و از یه اختلال روانی رنج می‌بره که باعث می‌شه تو موقعیتای عجیب بخنده. زندگیش پر از بدبختیه؛ از شغل کم‌درآمدش که توش کتک می‌خوره، تا رویاهاش برای کمدین شدن که هیچ‌کس جدی نمی‌گیرتش. ولی این سادگی، کم‌کم به یه تراژدی عمیق تبدیل می‌شه. وقتی آرتور تو مترو سه جوون پولدار رو می‌کشه، یه جرقه تو گاتهام روشن می‌شه که شهر رو به هرج‌ومرج می‌کشونه.
روایت فیلم، که با فلش‌بک‌ها و لحظه‌های گنگ قاطی شده، انگار داره تو رو تو ذهن آشوب‌زده آرتور غرق می‌کنه. یه لحظه فکر می‌کنی همه‌چیز واقعیه، یه لحظه دیگه شک می‌کنی که شاید همه‌ش توهم باشه.
این ابهام، که تاد فیلیپس خیلی هوشمندانه طراحی کرده، باعث می‌شه تا آخر فیلم دنبال جواب بگردی. پایان‌بندی، که آرتور تو یه برنامه زنده تلویزیونی تبدیل به جوکر می‌شه و شهر رو به آشوب می‌کشونه، هم ترسناکه، هم به‌طرز عجیبی رهایی‌بخش. برای من، این داستان یه سفر بود از شکست یه آدم معمولی تا تبدیلش به یه افسانه تاریک.
۲. بازیگری و شخصیت‌پردازی: خواکین فینیکس، روح جوکر
اگه بخوام یه دلیل بگم که چرا فیلم جوکر 1 این‌قدر تأثیرگذار بود، اون خواکین فینیکسه. بازی‌ش تو نقش آرتور فلک، یه شاهکار واقعیه. از همون سکانس اول، که با صورت دلقکی و یه لبخند مصنوعی تو آینه به خودش نگاه می‌کنه، می‌تونی حس کنی که این آدم چقدر شکسته‌ست. بدن لاغر و تکیده‌ش، رقص‌های عجیبش تو لحظه‌های تنهایی، و خنده‌های آزاردهنده‌ش که انگار از کنترلش خارجه، همه‌شون آرتور رو به یه شخصیت زنده تبدیل کردن.
رابرت دنیرو تو نقش موری فرانکلین، مجری برنامه‌ای که آرتور رو مسخره می‌کنه، یه حضور کوتاه ولی قوی داره. زازی بیتز هم تو نقش سوفی، همسایه آرتور، یه حس گرما به فیلم می‌ده که بعداً معلوم می‌شه فقط توهم آرتور بوده. شخصیت‌پردازی تو فیلم جوکر 1 خیلی عمیقه؛ هر آدم یه لایه پنهان داره که کم‌کم باز می‌شه. آرتور از یه قربانی ساده به یه قاتل بی‌رحم می‌رسه، و این تغییر این‌قدر طبیعی بازی شده که نمی‌تونی چشم ازش برداری.
۳. کارگردانی و زیبایی‌شناسی: گاتهام تاد فیلیپس
تاد فیلیپس، که قبلاً با کمدی‌هایی مثل هَنگ‌اوور شناخته می‌شد، تو فیلم جوکر 1 یه دنیای کاملاً متفاوت ساخته. کارگردانی‌ش پر از ارجاع به فیلم‌های کلاسیک مثل راننده تاکسی و پادشاه کمدی مارتین اسکورسیزیه، ولی با یه حس مدرن که مال خودشه. گاتهام تو این فیلم، یه شهر کثیف و پر از تضاده که انگار داره نفسای آخرش رو می‌کشه. خیابونای شلوغ، زباله‌های پخش‌شده و نورای نئون، یه فضای نوآر خلق کردن که تو رو می‌بره وسط این جهنم شهری.
فیلم‌برداری لارنس شر، با رنگای تیره و کنتراست بالا، یه حس خفگی بهت می‌ده که با حال آرتور جور درمیاد. موسیقی هیلدور گودنادوتیر، که جایزه اسکار بهترین موسیقی رو برد، مثل یه روح تو فیلم جریان داره. آکوردای سنگین و صداهای کشیده ویولن‌سل، انگار دارن فریادای درونی آرتور رو می‌زنن. برای من، این زیبایی‌شناسی بود که فیلم جوکر 1 رو از یه فیلم معمولی به یه اثر هنری تبدیل کرد.
۴. پیام‌ها و تأثیرات اجتماعی: جوکر، آینه دنیای ما
فیلم جوکر 1 فقط یه داستان درباره یه شخصیت نیست؛ یه نقد تلخ به جامعه‌ست. گاتهام، با فقر و بی‌عدالتی‌ش، انگار یه تصویر بزرگ‌شده از دنیای واقعیه. آرتور، که از خدمات اجتماعی محروم می‌شه و تو خیابون کتک می‌خوره، یه نماد از آدمای فراموش‌شده‌ست. وقتی اون شروع به کشتن می‌کنه و مردم فقیر گاتهام ازش حمایت می‌کنن، فیلم یه سوال بزرگ می‌پرسه: وقتی جامعه یه عده رو له می‌کنه، تقصیر کیه که اونا به خشونت رو می‌آرن؟
این پیام، که قبل از اکران فیلم بحثای زیادی راه انداخت، هنوزم حرف برای گفتن داره. بعضیا گفتن فیلم جوکر 1 خشونت رو ترویج می‌ده، ولی من فکر می‌کنم بیشتر یه هشدار بود؛ یه تصویر از اینکه اگه بی‌عدالتی ادامه پیدا کنه، چی می‌تونه بشه. تأثیرش رو تو فرهنگ عامه هم دیدیم؛ از رقص آرتور رو پله‌های معروف نیویورک که مردم تقلیدش کردن، تا بحثایی که تو شبکه‌های اجتماعی راه افتاد. این فیلم، چه دوستش داشته باشی چه نه، نمی‌ذاره بی‌تفاوت ازش بگذری.
نقد کوتاه فیلم جوکر 1
فیلم جوکر 1 یه اثر قویه که نمی‌شه ساده ازش گذشت. داستانش، که از فروپاشی یه آدم معمولی به تولد یه هیولا می‌رسه، با بازی خیره‌کننده خواکین فینیکس به اوج می‌رسه. کارگردانی تاد فیلیپس و موسیقی هیلدور گودنادوتیر، یه فضای تاریک و نفس‌گیر ساخته که تا مدت‌ها تو ذهنت می‌مونه.
ولی یه جاهایی، مثل پایان بازش یا پیچیدگی بیش از حد، ممکنه بعضیا رو سردرگم کنه. با این حال، این فیلم یه تجربه سینماییه که هم سرگرم‌کننده‌ست، هم به فکر فرو می‌بره. امتیاز من؟ ۸.۵ از ۱۰.
جمع‌بندی: چرا باید فیلم جوکر 1 رو دید؟
فیلم جوکر 1 یه اثر خاصه که نمی‌تونی بذاریش تو یه جعبه ساده و بگی “این یه فیلم ابرقهرمانیه”. این فیلم، یه سفر به اعماق تاریکی ذهن و جامعه‌ست که با بازیگری فوق‌العاده، کارگردانی هوشمندانه و پیامای عمیقش، یه جای ویژه تو سینمای مدرن پیدا کرده. از داستان آرتور که از یه قربانی به یه نماد هرج‌ومرج می‌رسه، تا گاتهامی که انگار داره فریاد می‌زنه، همه‌چیز تو این فیلم بهت می‌گه که دنیا همیشه اون چیزی نیست که به نظر میاد.
اگه هنوز فیلم جوکر 1 رو ندیدی، پیشنهاد می‌کنم یه شب آروم بشینی پاش و خودت رو غرق این تجربه کنی. شاید عاشقش بشی، شاید ازش بترسی، ولی مطمئنم بی‌تفاوت نمی‌مونی. حالا نوبت توئه! تو کامنت‌ها بهم بگو نظرت درباره این فیلم چیه؟ آرتور رو درک کردی یا فکر می‌کنی فقط یه دیوونه‌ست؟ منتظر حرفاتم!
سوالات متداول درباره فیلم جوکر 1
۱.فیلم جوکر 1 درباره چیه؟
فیلم جوکر 1 داستان آرتور فلک، یه دلقک شکست‌خورده تو گاتهام دهه ۸۰ رو روایت می‌کنه که با مشکلات روانی و فشارای اجتماعی، کم‌کم به جوکر، یه شخصیت هرج‌ومرج‌طلب، تبدیل می‌شه.
۲.کارگردان فیلم جوکر 1 کیه؟
کارگردان این فیلم تاد فیلیپسه که با همکاری اسکات سیلور فیلمنامه‌ش رو نوشته و یه دنیای تاریک و متفاوت از جوکر خلق کرده.
۳.چه کسی تو فیلم جوکر 1 نقش اصلی رو بازی می‌کنه؟
خواکین فینیکس نقش آرتور فلک یا جوکر رو بازی می‌کنه و با این نقش، اسکار بهترین بازیگر مرد رو برد.
۴.فیلم جوکر 1 چه سالی اکران شد؟
این فیلم تو اکتبر ۲۰۱۹ اکران شد و خیلی زود تو گیشه و بین منتقدا سر و صدا کرد.
۵.چرا فیلم جوکر 1 این‌قدر جنجالی شد؟
به‌خاطر نمایش خشونت و نقدش به جامعه، بعضیا فکر کردن ممکنه آدما رو به رفتارای خطرناک تشویق کنه، ولی خیلی‌ها هم اون رو یه هشدار اجتماعی دیدن.
۶.موسیقی فیلم جوکر 1 کار کیه؟
هیلدور گودنادوتیر، آهنگساز ایسلندی، موسیقی این فیلم رو ساخته و بابتش جایزه اسکار بهترین موسیقی رو گرفت.
۷.فیلم جوکر 1 به دنیای بتمن وصله؟
نه، این فیلم یه اثر مستقله و به دنیای اصلی بتمن تو دی‌سی ربطی نداره، فقط از گاتهام و شخصیت جوکر الهام گرفته.
۸.چه چیزی فیلم جوکر 1 رو خاص می‌کنه؟
بازیگری خواکین فینیکس، فضای تاریک و کارگردانی تاد فیلیپس، این فیلم رو به یه تجربه متفاوت و عمیق تبدیل کرده.
۹.فیلم جوکر 1 چه جایزه‌هایی برد؟
این فیلم ۱۱ نامزدی اسکار داشت و جایزه بهترین بازیگر مرد (فینیکس) و بهترین موسیقی (گودنادوتیر) رو برد.
۱۰.آیا فیلم جوکر 1 ارزش دیدن داره؟
اگه عاشق فیلمایی با داستان عمیق و بازیگری قوی هستی، قطعاً ارزشش رو داره. فقط آماده یه تجربه سنگین و تأمل‌برانگیز باش!
