نویسنده : فیلم جاماندگان : سارتر در جایی از کتاب «کلمات» که به‌نوعی اتوبیوگرافی خودش بود اینگونه می‌گوید که: «همیشه وقتی مقابل آینه به خودم نگاه می‌کردم گویی دیگر نمی‌توانستم چهره‌ام را ببینم». از آن چیزی که سارتر و پیشینیان‌اش در فلسفه وجودگرایی به جامعه ارائه دادند سال‌هاست که سینما ارتزاق می‌کند؛ از موج نو فرانسه تا هالیوود.
نقد فیلم جاماندگان
«الکساندر پین» یکی از معدود فیلمسازان هالیوودی است که در طول دوران فیلمسازی‌اش سعی کرده رابطه‌ای را بین انزوای انسان و درگیری‌های جامعه ایجاد کند؛ از فیلم «انتخابات» تا «نبراسکا» و «درباره‌ی اشمیت». شاید کمتر کارگردانی چون پین را در هالیوود سراغ داشته باشیم که با زبانی ساده پیچیده‌ترین مسائل وجودی را در انسان سینمایی می‌کند. او در جدیدترین اثر خود به مرز بین سال ۱۹۷۰ و ۱۹۷۱ و درست در میانه‌ی تعطیلات سال نو میلادی رفته است و سعی دارد بار دیگر وارد انزوای انسانی شود.
روایت فیلم جاماندگان با تمرین گروه مدرسه‌ی شبانه‌روزی «بارتن» در کلیسا آغاز می‌شود و با همخوانی یک گروه کر به درون اتاق کار «پل هانم» و تورق کردن جزوه‌هایی که دارد می‌رود. هانم معلم تاریخ باستان در این مدرسه‌ی آقازاده‌هاست و زمانی که او را به‌سبب تنبیه مسئول نگهداری از دانش‌آموزانی می‌کنند که به دلایل مختلف نمی‌توانند به تعطیلات بروند کم‌کم کاراکتر منفور او در میان دانش‌آموزان و معلمان را شاهد هستیم. آقای پین این شخصیت‌پردازی را از طریق دیالوگ کوتاه بین او و مدیر مدرسه، گفت‌و‌گوی معلمان و در نهایت از طریق نحوه‌ی برخورد کاملاً خشک این معلم با دانش‌آموزان به مخاطب ارائه می‌دهد.
الکساندر پین با آرامشی که همیشه در روایت‌های‌اش شاهد هستیم کاراکترهای اصلی را در همان پرده‌ی اول از دیگر شخصیت‌ها جدا می‌کند و حال کل این مدرسه‌ی پهناور را در اختیار پل، انگس و مری قرار می‌دهد. سفر شناختی او درست از همین‌جا آغاز می‌شود.
در ابتدا شباهت ظاهری پل در این فیلم با ژان پل سارتر فیلسوف به‌نظر از همان دست شوخی‌های بی‌مزه‌ی فیلمسازانی چون میشل گوندری می‌آید. اما زمانی که کارگردان یک اثر الکساندر پین باشد بعید است چنین ساده‌نگری‌ای را داشته باشد. او سارتر را به درون ایالات متحده آورده و قصد دارد از طریق پل هانم این فیلسوف را کاراکتر مرکزی تفکر وجودگرایانه‌اش کند.
زیبایی روایت فیلم جاماندگان درست از همین‌جا بیشتر و بیشتر می‌شود. پل هانم از انزوایی خودخواسته رنج می‌برد و دائم در مکالمات خود از زبان لاتین و تک‌جملات تاریخی یونانی استفاده می‌کند، انگس توسط مادر دچار انزو شده و به‌نوعی این مکان را تبعیدگاه خود می‌داند و در عین حال نوجوانی پرخاشگر شده است، و در ضلع سوم مری آشپز قرار دارد که در فقدان تک‌پسرش در جنگ ویتنام همچنان عزادار است.
روایت آقای پین در سفری که مخاطب را همراه خود می‌برد نه وارد دالان آثار مناسبتی هالیوود می‌شود و نه حتی نگاهی بدبینانه به زندگی دارد. او ابتدا از یأس حاصل از آزادی فردی در وجود هر سه کاراکتر می‌گوید و سپس آن‌ها را در همین اجتماع کوچک سه نفره به آزادی اجتماعی می‌رساند. ترکیب زیبای پل هانم و ژان پل سارتر در این اثر گویی لذت خواندن کتاب‌های «هستی و نیستی» و «تهوع» را به‌طور هم‌زمان به مخاطب می‌دهد.
هانم در مسیر روایی آقای پین تبدیل به اومانیستی می‌شود که همه‌‌ی اصالت بشری را همچون فردیتی آزاد و متعهدبه‌خود تصویر می‌کند. برای درک بهتر خود باید بدانیم که گذشته نمی‌تواند قدرت گام‌هایی را که به‌سوی آینده برمی‌داریم سست کند و توهم جبر گذشته نباید همچون طناب داری که در حال سفت شدن است گریبان انسان را بگیرد. الکساندر پین در اثر جدید خود این جمله را به زبانی ملیح و سینمایی تصویر می‌کند.
نام انگلیسی: فیلم The Holdovers
نام فارسی: فیلم جاماندگان
محصول: ۲۰۲۳ – ایالات متحده
ژانر: درام
امتیاز: ۳.۵ از ۴ – ◐⬤⬤⬤
مصطفی ملکی
