نویسنده : با رشد روزافزون بازار ارز دیجیتال، هزاران پروژه جدید هر ماه راه‌اندازی می‌شوند. اما در میان این پروژه‌ها، تعداد زیادی نیز با هدف کلاهبرداری یا همان اسکم ساخته می‌شوند. تشخیص این پروژه‌ها، به‌ویژه برای کاربران تازه‌وارد، کاری چالش‌برانگیز است.
بسیاری از افراد بدون تحقیق کافی تنها با انگیزه سود سریع، اقدام به خرید تتر و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ناشناخته می‌کنند و در نهایت سرمایه خود را از دست می‌دهند.
اسکم‌ها معمولاً با وعده سودهای عجیب، استفاده از اصطلاحات فنی پیچیده و طراحی سایت‌های چشم‌نواز، کاربران را فریب می‌دهند. اما با شناخت چند نشانه کلیدی، می‌توان به‌راحتی بسیاری از آن‌ها را شناسایی و از سرمایه‌گذاری پرریسک جلوگیری کرد.
در این مقاله، سه روش اصلی برای شناسایی پروژه های اسکم ارز دیجیتال را بررسی می‌کنیم.
۱. بررسی تیم توسعه‌دهنده و هویت آن‌ها
یکی از مهم‌ترین راه‌های شناسایی پروژه‌های اسکم، بررسی اعضای تیم آن است. پروژه‌هایی که هویت تیم مشخصی ندارند یا از تصاویر جعلی استفاده می‌کنند، باید مورد تردید قرار گیرند. اگر نام اعضای تیم در وب‌سایت پروژه ذکر نشده یا با جستجو در شبکه‌های اجتماعی و لینکدین نمی‌توان اطلاعات موثقی درباره آن‌ها یافت، احتمال اسکم بودن بالاست.
افرادی که سابقه مشخصی در پروژه‌های موفق ندارند یا اطلاعاتی درباره گذشته آن‌ها در فضای ارز دیجیتال موجود نیست، ممکن است تنها برای اجرای یک پروژه کلاهبرداری گرد هم آمده باشند. این نوع پروژه‌ها معمولاً با وعده‌های بزرگ و هیجان‌انگیز، کاربران ناآگاه را ترغیب به سرمایه‌گذاری می‌کنند.
هنگام بررسی پروژه‌های جدید در صرافی ارزدیجیتال هم باید دقت کرد. صرف اینکه پروژه‌ای در یک صرافی فهرست شده، تضمینی بر اعتبار آن نیست، به‌ویژه اگر صرافی غیرمعتبر یا کوچک باشد.
آیا اعضای تیم شناخته‌شده‌اند؟
تحقیق درباره سوابق کاری تیم، پروژه‌های قبلی، لینکدین یا حضور در رویدادهای معتبر می‌تواند نشانه‌ای از شفافیت و اعتبار باشد.
وجود اعضای تیم با سابقه روشن در حوزه بلاکچین، توسعه نرم‌افزار یا اقتصاد دیجیتال یکی از نشانه‌های اعتبار یک پروژه رمزارزی است. بسیاری از پروژه‌های معتبر مانند اتریوم، کاردانو یا سولانا توسط افراد شناخته‌شده و با سوابق شفاف راه‌اندازی شده‌اند. اگر پروژه‌ای چنین شفافیتی ندارد و تیم آن حتی در پلتفرم‌هایی مانند لینکدین، توییتر یا گیت‌هاب حضور مشخصی ندارد، باید با احتیاط بیشتری برخورد کرد.
پیش از هرگونه اقدام برای خرید توکن یک پروژه یا حتی خرید تتر برای سرمایه‌گذاری اولیه، بهتر است درباره اعضای تیم تحقیق کنید. ببینید آیا در رویدادهای مرتبط با ارز دیجیتال سخنرانی داشته‌اند؟ آیا مقاله فنی منتشر کرده‌اند؟ این شفافیت‌ها، برخلاف پروژه‌های اسکم که معمولاً با اسم مستعار یا هویت‌های گنگ کار می‌کنند، نشان می‌دهد که پروژه احتمالاً با نیت واقعی و حرفه‌ای ایجاد شده است.
استفاده از عکس‌ها یا هویت جعلی
بررسی عکس‌های تیم از طریق ابزارهایی مانند Google Image یا TinEye به شناسایی تصاویر ساختگی یا سرقت‌شده کمک می‌کند.
یکی از تکنیک‌های رایج پروژه‌های اسکم استفاده از عکس‌های استوک یا تصاویر اشخاص واقعی از اینترنت است. این پروژه‌ها معمولاً نام‌هایی جعلی برای تیم معرفی می‌کنند و تصاویری از افراد موفق یا مشهور را به عنوان اعضای خود منتشر می‌کنند. شما می‌توانید با استفاده از ابزارهای بررسی عکس معکوس مانند Google Image یا TinEye، بفهمید آیا این تصاویر واقعی‌اند یا از سایت‌های عکس رایگان برداشته شده‌اند.
اگر یک پروژه حتی برای معرفی تیم خود حاضر نیست از هویت‌های تأییدشده یا پروفایل‌های اجتماعی معتبر استفاده کند، نباید به آن اعتماد کرد. این فریب‌کاری‌ها معمولاً برای جذب سرمایه اولیه، به‌ویژه از کسانی انجام می‌شود که به‌تازگی وارد دنیای رمزارز شده‌اند. کسانی که با شوق ورود به بازار و بررسی قیمت تتر و دیگر ارزها، ممکن است بدون تحقیق وارد پروژه‌ای اسکم شوند و سرمایه خود را از دست بدهند.
۲. عدم وجود وایت‌پیپر معتبر یا نقشه راه واقعی
پروژه‌های معتبر ارز دیجیتال معمولاً دارای وایت‌پیپر (Whitepaper) جامع و فنی هستند که اهداف، کاربرد، فناوری و نقشه راه آن‌ها را شفاف توضیح می‌دهد. در مقابل، پروژه‌های اسکم یا فاقد وایت‌پیپر هستند یا یک فایل ضعیف و کلی منتشر می‌کنند که هیچ ارزش فنی یا استدلال اقتصادی در آن وجود ندارد.
در بررسی وایت‌پیپر باید دقت کرد که آیا مفاهیم به‌صورت واقعی توضیح داده شده‌اند یا صرفاً مجموعه‌ای از کلمات کلیدی و جملات جذاب اما بی‌پایه هستند. اگر وایت‌پیپر پروژه بیشتر به بروشور تبلیغاتی شباهت دارد، باید با دیده تردید به آن نگاه کرد.
نقشه راه (Roadmap) نیز باید واقعی، قابل‌اجرا و مرحله‌به‌مرحله باشد. پروژه‌هایی که وعده توسعه سریع و عجیب در مدت کوتاه می‌دهند، معمولاً قصد جلب توجه و سرمایه سریع را دارند. این نوع وعده‌ها اغلب با هدف فریب کاربران برای خرید ارز آن پروژه انجام می‌شود، درست مانند مواردی که قبل از بررسی حتی قیمت تتر هم نمی‌دانند و عجولانه سرمایه‌گذاری می‌کنند.
آیا وایت پیپر فنی و واقعی است؟
وجود جزئیات فنی، تیم توسعه‌دهنده مشخص، و توجیه اقتصادی و فنی در وایت‌پیپر از نشانه‌های اعتبار یک پروژه است.
وعده‌های غیرواقعی در نقشه راه
وعده‌هایی مثل «تبدیل به بیت‌کوین بعدی در سه ماه» یا «سود تضمینی ماهانه» بدون هیچ پشتیبانی فنی، نشانه‌های واضح اسکم هستند.
۳. ساختار توزیع توکن و مدل اقتصادی پروژه
سومین نشانه مهم برای شناسایی پروژه‌های کلاهبرداری، بررسی دقیق ساختار توزیع توکن و مدل اقتصادی آن است. پروژه‌هایی که بخش زیادی از توکن‌ها را برای تیم توسعه یا تبلیغات در نظر گرفته‌اند، ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاران دارند. این مدل معمولاً به پامپ و دامپ ختم می‌شود؛ یعنی قیمت مصنوعی بالا رفته و ناگهان سقوط می‌کند.
مدل اقتصادی یا Tokenomics باید مشخص و منطقی باشد. پروژه‌هایی که هیچ کاربرد مشخصی برای توکن خود تعریف نکرده‌اند یا تنها با وعده افزایش قیمت وارد بازار می‌شوند، معمولاً برای دوام طراحی نشده‌اند. این‌گونه پروژه‌ها، کاربران را با وعده رشد نجومی وسوسه کرده و سپس دارایی‌ها را تخلیه می‌کنند.
اگر در مراحل اولیه پروژه مشاهده کردید که بدون پشتوانه مشخص، کاربران را به خرید تتر و سرمایه‌گذاری سریع تشویق می‌کنند، باید هوشیار باشید. مدل‌هایی که صرفاً با هدف جذب پول سریع طراحی شده‌اند، دیر یا زود به اسکم ختم می‌شوند.
بررسی نحوه تخصیص توکن‌ها
آیا توکن‌ها به‌صورت منطقی و منصفانه بین جامعه، تیم، سرمایه‌گذاران و توسعه توزیع شده‌اند یا تمرکز بالایی روی تیم وجود دارد؟
آیا توکن ارزش ذاتی دارد؟
بررسی کنید که آیا توکن پروژه کاربرد واقعی دارد یا صرفاً ابزاری برای جذب سرمایه است. بدون ارزش واقعی، توکن‌ها معمولاً دوام ندارند.
نتیجه‌گیری
در دنیای رمزارزها، دانش و دقت مهم‌ترین ابزار دفاعی شما هستند. بسیاری از پروژه‌های اسکم با ظاهر فریبنده، شعارهای زیبا و وعده‌های نجومی وارد بازار می‌شوند و کاربران را ترغیب به سرمایه‌گذاری عجولانه می‌کنند. اما با استفاده از همین سه روش ساده ( بررسی تیم، تحلیل وایت‌پیپر و ارزیابی مدل توکن ) می‌توان جلوی ضررهای بزرگ را گرفت.
پیش از هر سرمایه‌گذاری، سعی کنید از منابع معتبر درباره پروژه اطلاعات کسب کنید. حتی اگر تنها قصد خرید تتر دارید، دقت کنید آن را از صرافی ارزدیجیتال معتبر خریداری کرده و در کیف‌پول امن نگهداری کنید. بررسی اولیه هر پروژه در کنار مقایسه‌ی قیمت تتر در بازار نیز می‌تواند گام اول در تحلیل بازار باشد.
