نقد و بررسی فیلم اسپایدرهد | Spiderhead 2022

نام انگلیسی: Spiderhead

نام فارسی: فیلم اسپایدرهد

محصول: ۲۰۲۲ – ایالات متحده

ژانر: علمی-تخیلی، هیجان‌انگیز

امتیاز:‌ ۱.۵ از ۴

مصطفی ملکی

در مرور فیلم آخر کریستوفر نولان و با نگاهی به آثار قبلی او به این نتیجه رسیدیم که در ذهن نولان این «زمان» است که همچون دغدغه‌ای همیشگی خود را در هر روایتی درون‌مایه‌ی غالب نشان می‌دهد. حال‌و‌روز «جوزف کزینسکی» نیز تا حدودی شبیه نولان است.

او از همان ابتدا خود را در ژانر علمی-تخیلی انداخت و سعی کرد از دل این ژانر دغدغه‌ی اصلی ذهن‌اش، نسیان و بردگی، را به‌تصویر بکشد. حتی نام یکی از آثار او «نسیان»‌ بود که در سال ۲۰۱۳ روی پرده رفت. این دغدغه هیچ‌گاه از ذهن او بیرون نرفته تا امسال که با فیلم اسپایدرهد بار دیگر نشان داد که او همچنان دوست دارد با این مقوله بازی کند.

نسیان در فرهنگ سینمایی کزینسکی اولین گام بردگی بی چون و چراست. فرد ابتدا همه‌ی آن هویت پیشین خود را فراموش می‌کند و سپس ذهن آماده‌اش پذیرای هر فرمانی است. اما فراموش نکنید که کزینسکی همچون نولان فرزند وفادار هالیوود است.

از او نباید انتظاری جز همان سانتیمانتالیسم هالیوودی داشته باشید. این دست از کارگردان‌ها تمام سعی خود را می‌کنند که تمام حواس انسانی در همان محدوده‌ی تعریف‌شده‌ی استودیوها قرار گیرد.

به فیلم‌های قبلی کزینسکی نگاهی بیندازید؛ دو فیلم «ترون؛ میراث» و «نسیان» هر دو دارای همین محدودیت ها بوده‌اند و جز این هم نمی‌توان از آن‌ها انتظار داشت. یکی از تفاوت‌های سینمای بدنه‌ی هالیوود و کشورهای پیشرویی چون کره‌ی جنوبی در همین نگاه متفاوت به مقوله‌ی «خشونت» است.

کزینسکی در فیلم اسپایدرهد خون را نشان می‌دهد، اما کشتن را خیر! کنشی که منجر به نتیجه می‌شود بسیار مهم است، اما تدوینی که نماها را از توالی معنادار برای درک یک صحنه دور می‌کند یکی از ویژگی‌های احمقانه و مضحک سینمای هالیوود است. آثار سینماگری چون کزینسکی، حتی اگر روایتی بی‌نقص داشته باشند (البته در فیلم اسپایدرهد حتی قصه هم مشکل دارد).

باز هم در محدوده‌ی هالیوودیسم است و قرار نیست درون‌‌مایه‌اش شاخ‌و‌برگ پیدا کند. شاید شخصی عنوان کند که کارگردان‌هایی چون اسکورسیزی، وس اندرسون، پل توماس اندرسون یا کوبریک فقید هم در همین هالیوود فعالیت می‌کنند و انبوهی از آثار کالت هالیوود مربوط به همین کارگردان‌هاست.

کاملاً صحیح است. اما تفاوت در اینجاست که نام‌های ذکرشده فیلم‌ساز هستند و نه کارگردان و پیش از این در مرورهای قبلی تفاوت بین «اپراتورها»، «کارگردان‌ها» و «فیلم‌سازها» را توضیح داده‌ایم. کزینسکی کارگردان خوبی‌ست اما هنوز نتوانسته روایتی در حد یک فیلم‌ساز را روی پرده ببرد.

شاید نکته‌ی پایانی چندان اهمیتی نداشته باشد، اما بیان آن خالی از لطف نیست. بازیگرانی چون «کریس همسورث» و «مایلز تلر» دو تن از بازیگران هالیوودی هستند که بی‌شک اگر انتخاب‌های نادرست آن‌ها در آثار ابرقهرمانی نبود، اکنون با بازیگرانی تأثیرگذار و میراث‌دار بزرگان گذشته‌ی هالیوود رو‌به‌رو بودیم.

اما نفرین آثار ابرقهرمانی گریبان بسیاری از بازیگران را در هالیوود گرفته است؛ برخی همچون «کریستین بیل» آن‌قدر توانایی داشته‌اند که از خود را از شر این نفرین رها کنند و بسیاری دیگر همچون همسورث و تلر همچنان درجا می‌زنند.