نویسنده : نام انگلیسی: The Phoenician Scheme
نام فارسی: فیلم طرح فنیقی
محصول: ۲۰۲۵ – ایالات متحده، آلمان
ژانر: کمدی، ماجراجویی
رده‌ی سنی: ۱۶+
امتیاز: ۲.۵ از ۴
مصطفی ملکی
در مرور فیلم‌های «گزارش فرانسوی»، «فیلم شهر سیارکی» و مجموعه آثار کوتاه آقای وس اندرسون در باب سینمای این فیلمساز صاحب امضاء به‌تفصیل نوشته‌ایم. حال او در اثر جدید خود قرار است بار دیگر مخاطب را در برابر انبوهی از خرده‌روایت‌ها در بطن یک روایت اصلی و در قالبی سختگیرانه و متقارن قرار دهد؛ قاب‌هایی که در طول اثر بارها و بارها مخاطب را به سفری سینمایی به دنیای دیگر فیلمسازان می‌برند.
آنچه در اثر جدید آقای اندرسون فیلم طرح فنیقی بیش از هر چیزی خودنمایی می‌کند نه تک‌نماهای اکستریم و مملو از خون یا حتی قاب‌بندی غیرمعمول ۱.۵.۱ با تغییر مدیر فیملبرداری، بلکه تقدیمی کل روایت به «فؤاد مألوف»، پدرزن فقیدش، است. به نوعی ژاژا کوردا در فنیقیه همان فواد لبنانی است.
آقای اندرسون با انتخاب گستره‌ی فنیقیه در روایت خود سعی دارد از جغرافیای مدیترانه‌ی شرقی و لبنان غربی برای اثر تقدیمی خود بهره ببرد. مشکلی که در این تقدیمی وجود دارد به‌هیچ‌عنوان قرار نیست سینمای آقای اندرسون را تحت تأثیر خود قرار دهد. طی سه دهه‌ی اخیر سینمای اندرسون را با انبوهی از تقدیمی‌های او به سینمای هیچکاک و دیگر کلاسیک‌ها می‌شناسیم.
به‌نوعی یکی از خاصیت‌های سینمای وس اندرسون در همین ماجراجویی‌های فرمی و تقدیمی سینمایی اوست. او در فیلم طرح فنیقی خود نیز بارها و بارها مخاطب را درگیر ادای دین‌های هنرمندانه به بونوئل، ژان رنوآر و حتی هنرمندانی در حوزه‌ی نقاشی مانند رنه مارگریت و دیگران می کند. اما مشکل اصلی در تقدیمی روایت و شخصیت‌پردازی‌هاست.
با اطمینان می‌توان گفت که روایت آقای اندرسون در فیلم طرح فنیقی دچار انفجاری از جنس روایت‌های دیگرش نمی‌شود. گویی الصاق‌شدن تقدیمی او به پدرزن در جای‌جای روایت وجود دارد و اجازه نمی‌دهد کاراکترهایی چون لیزل و دیگران خودنمایی کنند. همه‌چیز گویی در خدمت خاطره‌بازی‌های آقای اندرسون با پدرزنی است که برای مخاطب هیچ ارزش دراماتیکی ندارد.
اگر تارکوفسکی از مادر و پدر خود بهره‌هایی مستقیم می‌برد، به‌‌همان میزان شخصیت‌پردازی این کاراکترها را درون شخصیت‌های فیلم‌اش به‌گونه‌ای حل می‌کرد که مخاطب حتی برای لحظه‌ای احساس غربت با شخصیت‌ها نداشت. اما در فیلم طرح فنیقی آقای اندرسون این حل‌شدگی وجود ندارد و برای اولین بار برخی کاراکترها عملاً ابتر تصویر می‌شوند.
او حتی از کاراکتری با نام «بیورن لوند» بهره برده تا خط تعادلی را میان کاراکترهای کوردا و لیزل ایجاد کند، اما به بیورن هم فرصتی برای این وظیفه داده نمی‌شود.
وس اندرسون در فیلم طرح فنیقی بیش از هر چیز سعی دارد به مخاطب اعتراف کند که پدرزن چه جایگاه والایی در زندگی او داشته است و اینکه جعبه‌کفش‌های مملو از خاطرات گذشته‌ای که برای دختر خود به ارث گذاشته آن‌قدر فرم بصری گیرایی داشته‌اند که در نهایت این فیلمساز را وادار کرده تا فیلم طرح فنیقی را قربانی این رابطه کند. در هر حال دنیای شخصی هر فیلمسازی در روایت‌های‌اش بیشترین تأثیر را دارند.
اما این تأثیر باید افسار داشته باشد. آقای اندرسون در فیلم طرح فنیقی همان فیلمساز دوست‌داشتنی و مملو از وسواس‌های میزانسن، طراحی لباس و نوآوری در لوکیشن و فضای تقابل کاراکترهاست، اما در پیشبرد روایت گویی برای اولین‌بار او را دور از اندرسون قصه‌پرداز می‌بینیم.
