نویسنده : نام انگلیسی: Captives
نام فارسی: فیلم اسیران
محصول: ۲۰۲۳ – فرانسه
ژانر: درام، هیجان‌انگیز
امتیاز: ۲ از ۴
مراکز درمانی روان‌پزشکی و آسایشگاه‌هایی که برای مداوا و نگهداری معلولان جسمی، حرکتی و ذهنی در نظر گرفته شده‌اند، در طول تاریخ، غالباً با بی‌توجهی، سرکوب و رفتارهای غیرانسانی نسبت به بیماران همراه بوده‌اند.
این واقعیت تلخ، همواره سوژه‌ای مناسب برای پرداخت در آثار سینمایی و هنری بوده است؛ آثاری که می‌کوشند گوشه‌ای از دنیای تیره و تار کسانی را نشان دهند که در پشت دیوارهای این مراکز، از دید جامعه پنهان مانده‌اند.
در میان نمونه‌های شاخص، می‌توان به فیلم دیوانه از قفس پرید (پرواز بر فراز آشیانه‌ی فاخته) به کارگردانی «میلوش فورمن» محصول ۱۹۷۵ اشاره کرد. همچنین فیلم مجلس رقص دیوانگان، ساخته‌ی «ملانی لوران» تولید سال ۲۰۲۱، از تازه‌ترین آثار در این حوزه است که بر دنیای زنان تمرکز دارد.
در همین مسیر، «آرنو دو پالییر» در فیلم اسیران، با الهام و تأثیر از دو اثر یادشده، تلاش کرده داستانی تازه اما با همان درون‌مایه‌ها را به مخاطب ارائه دهد؛ باید دید تا چه اندازه در این مسیر موفق بوده و آیا توانسته به جذابیت آن آثار نزدیک شود یا خیر.
ماجرای فیلم در پاریس اواخر قرن نوزدهم می‌گذرد؛ در آسایشگاهی روانی که از هر قشر و طبقه، بیمارانی را در خود جای داده است: زنی که به‌دلیل محروم شدن از ارث، توسط برادرش و با تبانی پزشک، در این مکان محبوس شده است.
برده‌ای جنسی که از جهان و مردان کینه به دل دارد و رنج‌های خود را با خشونت بازمی‌تاباند، بیماران جسمی و ذهنی‌ای که جامعه از آنان روی‌گردان شده و با فرستادنشان به این مرکز، به فراموشی سپرده است، و در نهایت، زنی که خودخواسته پا به این مکان گذاشته تا ردّی از مادر گمشده‌اش بیابد.
«فانی» با بازی درخشان «ملانی تیری»، زنی جوان است که سی سال پس از بستری شدن مادرش در این تیمارستان، برای یافتن او به آن‌جا می‌رود. اما بی‌تجربگی و بی‌احتیاطی فانی باعث می‌شود هدفش به خطر بیفتد و با مجازات‌های طاقت‌فرسایی روبه‌رو شود؛ حتی همراهانش نیز از این بی‌درایتی آسیب می‌بینند.
در این میان، متصدیان آسایشگاه با رفتارهایی سرکوبگرانه، آزادی و کرامت بیماران را سلب می‌کنند. سوءاستفاده‌ی جسمی، جنسی و روانی، بخشی از روال عادی روزمره‌ی آنان است. برخی بیماران با رضایت مدیران، در اختیار مردانی بیرون از مرکز قرار می‌گیرند؛ برخی دیگر مجبورند در مراسم نمایشی برای مقامات، چون عروسک‌هایی رنگارنگ، به رقص و آواز بپردازند.
دو پالییر، که به‌همراه «کریستل برتواس» نگارش فیلمنامه را نیز بر عهده داشته، فیلمی را ساخته که نقطه‌ی قوت اصلی‌اش در بازی‌های درخشان بازیگران نهفته است. آنان با ایفای طبیعی و عمیق نقش‌ها، توانسته‌اند حس همدلی و تأثر را به مخاطب منتقل کنند. موسیقی فیلم اسیران نیز با حفظ ضرباهنگ و انتخاب هوشمندانه‌ی قطعات شنیدنی، در القای غم، فقدان و حتی لحظات شادی، سهم بسزایی دارد.
با این حال، اسیران از ضعف‌هایی نیز رنج می‌برد. تعدد شخصیت‌ها و فقدان شخصیت‌پردازی کافی، انسجام روایی را خدشه‌دار کرده است. در برخی سکانس‌ها، منطق داستانی از میان می‌رود و باورپذیری فیلم اسیران کاهش می‌یابد.
استفاده‌ی مکرر از نماهای نزدیک و کلوزآپ، خستگی بصری ایجاد می‌کند و گاه از تأثیر عاطفی صحنه‌ها می‌کاهد. همچنین محدود بودن زاویه‌ی دید به نگاه فانی، مانع از گسترش فضاسازی و فرصت کاوش بیشتر برای تماشاگر می‌شود. جاه‌طلبی روایی کارگردان، در مواردی به زیان کشش داستان تمام شده است.
در مجموع، اسیران با وجود بازیگران توانمند و موضوع پرکشش خود، به‌دلیل ضعف در فیلم اسیران و پرداخت سینمایی، نتوانست به اندازه‌ی پتانسیلش درخشان باشد. با این حال، شجاعت فیلم اسیران در نمایش سازوکار سرکوب و نادیده‌گرفتن تفاوت‌ها در نظام‌های اجتماعی، قابل ستایش استو
هرچند پایان سرد و ناامیدکننده‌ی آن از ماندگاری فیلم اسیران در ذهن مخاطب می‌کاهد. آنچه در خاطر می‌ماند، بازی‌های درخشان و حضور قدرتمند زنان در برابر سیستمی است که آنان را به اسارت کشیده است.
