نام انگلیسی: The Things You Kill
نام فارسی: فیلم چیزهایی که میکشی
محصول: ۲۰۲۵ – ترکیه، کانادا، لهستان، فرانسه
ژانر: رازآلود، درام
ردهی سنی: ۱۴+
امتیاز: ۳ از ۴
بیش از یک سال از مرور فیلم آیههای زمینی به کارگردانی مشترک «علیرضا خاتمی» و «علی عسگری» میگذرد؛ اثری که در آن هر دو کارگردان تلاش کردند برخی از اقشار جامعهی ایران را در موقعیتهایی قرار دهند که بسیاری از مخاطبان در زندگی روزمره بارها تجربهشان کرده بودند.
همین نزدیکی به زیست واقعی، گاه رابطهای تأملبرانگیز میان مخاطب و فیلم برقرار میکرد. اما در مواجهه با اثر جدید علیرضا خاتمی فیلم چیزهایی که میکشی در سینمای ترکیه، فاصلهای معنادار میان دو روایت با درونمایههای اجتماعی و نسبتاً مشابه در دو جغرافیای متفاوت به چشم میخورد. نخستین نکتهای که پس از پایان فیلم ذهن را درگیر میکند، تفاوت چشمگیر در بازی بازیگران و آزادی بیشتر فیلمساز در فضایی خارج از ایران است.
تماشای اثر جدید خاتمی فیلم چیزهایی که میکشی این باور را تقویت میکند که بازیگری در ایران نیازمند بازنگری و عبور از فرآیندی سختگیرانهتر است تا بتواند به استانداردهای جهانی نزدیک شود. فیلم چیزهایی که میکشی با نمایی لانگشات و ساکن از زوجی در خانهای نورگیر آغاز میشود: علی و هازار.
هازار در این افتتاحیه خوابی را برای علی تعریف میکند؛ خوابی که در آن پدر علی با صورتی خونین در خانه را میکوبد و پس از باز شدن در توسط هازار، به گوشهای میرود و میخوابد.
در همین خواب، گویی خودِ علی نیز حضور دارد و با روایت هازار در چرخهای ترسناک گرفتار شده است. پس از این خواب، وارد زندگی روزمرهی علی میشویم: مردی که در آمریکا ادبیات تطبیقی خوانده، به کشورش بازگشته، مدرس حقالتدریس ترجمه در دانشگاهی محلی است، تلاش میکند نبودنهایش را برای مادری که با واکر حرکت میکند جبران کند.
از پدری که سالها مادر را کتک زده و اکنون او را ساعتها تنها میگذارد متنفر است، و در نهایت خود را در باغی کوچک خارج از شهر به خلسه میسپارد. کارگردان در ۳۰ دقیقهی ابتدایی، مخاطب را مدام در معرض این زندگی قرار میدهد و در هر چرخش، رخدادی تازه و غیرمنتظره به آن اضافه میکند.
در دقیقهی 59 فیلم چیزهایی که میکشی، مخاطب هنوز مشغول سبکوسنگین کردن تصمیمهای علی و دنیای پیرامون اوست، اما ناگهان در شبی که قرار است انتقام مادر فوتشده را از پدر بگیرد، کالبدش با «رضا»، کارگری که برای باغ استخدام کرده، جابهجا میشود. حالا رضا در قالب علیِ تغییریافته، کنترل زندگی را بهدست میگیرد.
این تغییر ناگهانی، مخاطب را با روایتی مواجه میکند که صدای بلند مردسالاریاش گوشخراش است. علی در فیلم چیزهایی که میکشی، همان مردیست که در نوجوانی و ابتدای جوانیاش بهسبب مماشات با جهان اطراف، احساس ضعف میکرده و به همین دلیل سالها وطن را ترک کرده تا با قدرتی تازه در برابر پدر و دیگر مردان جامعه بایستد.
خاتمی در فیلم چیزهایی که میکشی، علی را در چرخهای قرار میدهد که در آن نه توان محافظت از مادر رنجکشیدهاش را دارد و نه امکان رهایی از کالبدی که با کاهش اسپرم و ناتوانی در باروری، هویت مردانهاش را خدشهدار کرده است. کارگردان از طریق علی، مخاطب را به سفری کوتاه در دل جامعهای میبرد که مردسالاری، خشونت خانگی و انفعال زن سنتی، همهچیز را به مرز جنون رساندهاند.
در این میان، هازار همچون تناقضی برای زنان آن جامعه ظاهر میشود؛ دامپزشکی که نانآور اصلی خانهایست که نام علی را یدک میکشد. خاتمی در سراسر اثر، این تناقضها را به تصویر میکشد تا مخاطب از کابوس هازار وارد روایتی شود مملو از تحقیر، انتقام، پشیمانی، عشق، خیانت و حسرت.